mercoledì 9 luglio 2014

Sos giogos de pitzinnia


TERZA PARTE
A Paradisu
Cun d’unu gingiri o una pedra bianca o unu bicculu de griju de iscola, in terra disegnaimis su paradisu: chimbe rettangulos de ajummai unu metre de lasgaria e mesu de astaria. Intro ‘e sos primos tres, in mannu b’iscriimis 1-2-3 . sos ateros duos los dividimis in mesu e gasighì  resultaiant battoro cuadratos e intro b’iscriimis 4-5-6-7. Subra sos cuadratos 6 e 7 bi faghimis un’ascu  e i sa casella chi resustaiat, fut su Paradisu. Devimis essere assumancu in duos. Su chi comintzaiat si poniat addainanti de sa prima casella e bi lantaiat intro su coppadore chi fut unu gingiri mannu o una pedra lada. A un’anca, brincaiat in sa primma , in sa segunda e in sa  ‘e tres casellas, cun d’unu brincu poniat unu pè in sa casella 4 e i  s’ateru in sa 5; un’ateru brincu  e i sos pes in sa casella 6 e 7. Poi torraiat issegus comente a s’andada, nd’accogliat su coppadore e nd’essiat, e tottu, chentza mai ponnere su pè subra sas rigas si no, aiat perdidu e non podiat sighire  su giogu. Poi si ettaiat su coppadore manu-manu  in tottu sas casellas  fattende sempre sa matessi filera: contaiat unu puntu cando si resessiat a la faghere totta chentz’isbagliare.
Fut unu giogu chi piaghiat meda a sas feminas e lu repitimis chentza nos istraccare mai, fintz’a cando mamas nostras nos che retiraiant pro chenare.

Babbu comporaiat ogni die su giornale, antzis fut abbonadu, e gasighì  aimis sos foglios pro faghere sos acchilones. Dai s’uffisciu illoraiat a sas chimbe  e in sos seros de istiu daghi torraiat a domo, boltas medas nos aggiuaiat a faghere calchi giocattulu, e non solu a nois, ma finztas  a sos pitzinnos de affacca.
Fut ordinadu e pretzisu e, primu de comintzare, si procuraiat tottu su chi li serviat e cheriat sempre a mie a l’aggiuare. Daghi tottu fut prontu, nos ponimis in terratza.
Dai sos foglios de su giornale sestaiat sos acchilones ca nde daiat sempre calicunu a chie no aiat pabilu. Ispaccaiat una canna in battoro o chimbe fittas e las allijaiat bene primmu cun d’unu bicculu de idru e poi cun d’unu bicculu de casta vetrada chi teniat remunida. Tando fintzas unu bicculu de casta vetrada aiat su valore sou. Faghiat una rughe de sa longaria e de sa lasgaria de s’acchilone. Impreaiat sa rafia o s’ipau pro incuvare sas cannas, né pagu né meda ca si no, poi non bolaiat. Subra sa rughe ch’incollaiat s’acchilone ch’aiat sestadu cun sa colla in pasta, “cocoina” e si calchi olta li mancaiat, mama in d’un ‘istetzigheddu poniat unu punzu de farina e pianu pianu bi ettaiat s’abba morighende cun d’unu bicculu de roccu e in pagos minutos sa pastetta fut pronta. Cant’istaiat asciutende preparaimis sas coas: cadenas de pabilu . Babbu nos aggiuaiat a sestare  sas istriscias largas unos duos poddighes e longas pius de unu prammu. Calchi ‘olta resessimis a  buscare sa castaveglina colorada pro preparare battoro cadenas chi appitzigaimis a sas battoro puntas de s’acchilone. A s’incrociu de sas cannas ligaimis unu filu longu ammorotuladu e fut prontu. Leaimis s’avviu dai s’iscalinada de cuventu e allentende a pag’a pagu su filu che falaimis currende fintzas a Santa Rughe.
Sos acchilones chi como comporant già fattos nebodes mios, non b’at Santos chi los fettant andare, sos chi faghimis nois invece, bolaiant chi fut una bellesa e i su divertimentu tra risos  pro s’ippantu, fut asseguradu.

Un ateru giocattulu chi m’at imparadu a faghere babbu, fut su moliette. Bastaiat unu bicculu de canna, unu giau e unu fogliu cuadratu de una vintina de centrimetros. Aia sempre sa castaveglina chi segaia de sa matessi mannaria de su fogliu.
Los ponia una subr’a s’ateru in modu ch’aerent cumbaciadu ene, poi los pigiaia a mesu  e poi in battoro e gai ottenia un ateru cuadratu. Cun sa fosciga faghia unu tagliu de rujadis e mi frimmaia a unos duos centimetros dai su centru. Ispijaia  torra sos foglios e intraia su giau in d’unu biccu, sì e in d’unu no e a ultimu in su centru e poi cun d’unu martzeddeddu, fattende attintzione a non l’ispaccare, che lu tzaccaia in sa canna.
Fut prontu su moliette e curria cuntenta de lu idere girende.

A musca tzega
Primmu faghimis sa “conta” e, a su chi toccaiat, li ligaimis in ojos unu muncaloreddu, lu faghimis girare in tundu in tundu pro perdere s’orientamentu e nos ponimis in giru inzunzendelu:
“Beni a mi leare”
“Mi ghi so innoghe”
“Non creo chi mi tenzas”
Sa musca tzega chiscaiat de nd’afferrare calicunu, ma non bastaiat, lu deviat puru riconnoschere

Unu giogu de ogn’istajone, chentza chi b’esserat istadu bisonzu de nudda, fut a “ su ciaffu ”. S’unica cosa fut ch’esseremus istados assumancu in tres.
Chie deviat “ parare”, si giughiat sa manu a un’ala ‘e cara dai sa fronte a sa barra, comente a paraojos pro non bidere. S’atera manu la poniat sutta su suiscu de s’ateru bratzu, in modu ch’esserat resultada a fiancu cun su prammu abestu,  a s’ala ‘e fora..
Sos giogadores si poniant addaisegus. Unu li dait unu colpu a sa manu e, primmu chi s’esserat ostuladu pro chiscare de indevinare chie l’aiat iscuttu, tottu riende e girende su ‘e duos poddighes, lu cunfundimis; si non resessiat a indevinare chie l’aiat iscuttu su ciaffu, deviat torrare a parare.
Chie at isperientzia de pitzinnos, cumprendet bene proite custu giogu duraiat pagu: o daimis unu colpu troppu forte, o addobbaimis in duos o tres, o negaimis, fattu s’istat chi nos iscontzaimis luego.

Funt sos mascios a preferrere custu giogu, ma non m’ammento comente lu giamiant. .
Unu si poniat ficchidu, un’ateru l’appoggiaiat sa conca a unu fiancu abbratzendelu forte a chintu e i sos ateros che lis brincaiant subra comente in groppa.
Su giogu finiat daghi su chi fut sutta, non bi la faghiat pius a agguantare su pesu e nde los ibbarriaiat tottu in terra.
Che ruiant tottu unu subr’a s’ateru e cando si nd’asciaiant non sempre funt in paghe.

Forsi a calicunu fut capitadu de idere in calchi liberu su “cavallino a dondolo” ma nisciunu de sos chi connoschia l’aiat, però non rinuntziaimis a currere…..a caddu e a che falare, miraculu chi non nos immesisciaimis, dai s’iscalinada de cuventu fintz’ a Santa Rughe.
Bastaiat una canna unu pagu pius longa de unu metro: in s’ala pius russa, a unos deghe centrimetros dai sa punta, bi nde ligaimis a rughe, unu bicculu de una bindighina de centrimetros, ( o unu cau de triguindia) cun sa rafia o cun d’unu cordone chi lassaimis unu pagu longhittu ca serviat de briglia. Su caddu fut prontu a currere che i su entu, e , si calicunu torraiat cun sos benujos isbucciados, unu pagu de rupiu e andende.

Sempre cun sa canna (in sos rios affacca a bidda bi nde creschiat meda), nos faghimis s’ischitzalora.
Leaimis una canna russa e nde segaimis unu bicculu, a un’ala bi lassaimis su nodu ch’istampaimis cun d’unu giau e, s’ater’ala libera.
Poi leaimis una cannitta pius longa, ma pius fine in modu ch’esserat intrada in sa primma.
L’imboligaimis bene cun istratzos pro chi aeret aderidu ene intro de sa pius russa.
Fut un’ispessia  de tziringa gigante.
Da un’istagnale nde sutzaimis  s’abba e poi nos pipiaimis pari pari,  nos faghimis uttia uttia e che la finimis brigadas dai mamas nostras  chi nos deviant tramunare.

Impreaimis su matessi sa canna pro faghere sas cerbottanas.
Nde leaimis unu bicculu chentza nodos e nos preparaimis sos proiettiles cun fittas fines de pabilu ch’imboligaimis a unu poddighe, fintzas a ottennere unu conu.
Che lu tzaccaimis in sa canna dai s’ala de sa punta.
Uffiaimis sos pimones e sulaimis pius forte chi podimis pro che lu lantare pius luntanu  possibile.
Babbu non cheriat a faghere custu giogu ca timiat ossiat chi, pari pari, nos esseremis inzeghidos.



1 commento:

  1. Diventa sempre più difficile riuscire a mandare un commento senza incontrare delle difficoltà, o forse sono io che mi sto arrugginendo un pochino.
    Da piccoli come proiettili per le cerbottane usavamo i semi degli eucaliptus, molto pericolosi quando ti colpivano, facevano un male tremendo.
    Ciao, bellissimi i giochi di una volta.

    RispondiElimina