TERZA PARTE
A Paradisu
Cun
d’unu gingiri o una pedra bianca o unu bicculu de griju de iscola, in terra
disegnaimis su paradisu: chimbe rettangulos de ajummai unu metre de lasgaria e
mesu de astaria. Intro ‘e sos primos tres, in mannu b’iscriimis 1-2-3 . sos
ateros duos los dividimis in mesu e gasighì
resultaiant battoro cuadratos e intro b’iscriimis 4-5-6-7. Subra sos
cuadratos 6 e 7 bi faghimis un’ascu e i
sa casella chi resustaiat, fut su Paradisu. Devimis essere assumancu in duos.
Su chi comintzaiat si poniat addainanti de sa prima casella e bi lantaiat intro
su coppadore chi fut unu gingiri mannu o una pedra lada. A un’anca, brincaiat
in sa primma , in sa segunda e in sa ‘e
tres casellas, cun d’unu brincu poniat unu pè in sa casella 4 e i s’ateru in sa 5; un’ateru brincu e i sos pes in sa casella 6 e 7. Poi torraiat
issegus comente a s’andada, nd’accogliat su coppadore e nd’essiat, e tottu,
chentza mai ponnere su pè subra sas rigas si no, aiat perdidu e non podiat
sighire su giogu. Poi si ettaiat su
coppadore manu-manu in tottu sas
casellas fattende sempre sa matessi
filera: contaiat unu puntu cando si resessiat a la faghere totta
chentz’isbagliare.
Fut
unu giogu chi piaghiat meda a sas feminas e lu repitimis chentza nos istraccare
mai, fintz’a cando mamas nostras nos che retiraiant pro chenare.
Babbu
comporaiat ogni die su giornale, antzis fut abbonadu, e gasighì aimis sos foglios pro faghere sos acchilones.
Dai s’uffisciu illoraiat a sas chimbe e
in sos seros de istiu daghi torraiat a domo, boltas medas nos aggiuaiat a
faghere calchi giocattulu, e non solu a nois, ma finztas a sos pitzinnos de affacca.
Fut
ordinadu e pretzisu e, primu de comintzare, si procuraiat tottu su chi li
serviat e cheriat sempre a mie a l’aggiuare. Daghi tottu fut prontu, nos
ponimis in terratza.
Dai
sos foglios de su giornale sestaiat sos acchilones ca nde daiat sempre calicunu
a chie no aiat pabilu. Ispaccaiat una canna in battoro o chimbe fittas e las
allijaiat bene primmu cun d’unu bicculu de idru e poi cun d’unu bicculu de
casta vetrada chi teniat remunida. Tando fintzas unu bicculu de casta vetrada
aiat su valore sou. Faghiat una rughe de sa longaria e de sa lasgaria de
s’acchilone. Impreaiat sa rafia o s’ipau pro incuvare sas cannas, né pagu né
meda ca si no, poi non bolaiat. Subra sa rughe ch’incollaiat s’acchilone
ch’aiat sestadu cun sa colla in pasta, “cocoina” e si calchi olta li mancaiat,
mama in d’un ‘istetzigheddu poniat unu punzu de farina e pianu pianu bi ettaiat
s’abba morighende cun d’unu bicculu de roccu e in pagos minutos sa pastetta fut
pronta. Cant’istaiat asciutende preparaimis sas coas: cadenas de pabilu . Babbu
nos aggiuaiat a sestare sas istriscias
largas unos duos poddighes e longas pius de unu prammu. Calchi ‘olta resessimis
a buscare sa castaveglina colorada pro
preparare battoro cadenas chi appitzigaimis a sas battoro puntas de
s’acchilone. A s’incrociu de sas cannas ligaimis unu filu longu ammorotuladu e
fut prontu. Leaimis s’avviu dai s’iscalinada de cuventu e allentende a pag’a
pagu su filu che falaimis currende fintzas a Santa Rughe.
Sos
acchilones chi como comporant già fattos nebodes mios, non b’at Santos chi los
fettant andare, sos chi faghimis nois invece, bolaiant chi fut una bellesa e i
su divertimentu tra risos pro s’ippantu,
fut asseguradu.
Un
ateru giocattulu chi m’at imparadu a faghere babbu, fut su moliette. Bastaiat
unu bicculu de canna, unu giau e unu fogliu cuadratu de una vintina de
centrimetros. Aia sempre sa castaveglina chi segaia de sa matessi mannaria de
su fogliu.
Los
ponia una subr’a s’ateru in modu ch’aerent cumbaciadu ene, poi los pigiaia a
mesu e poi in battoro e gai ottenia un
ateru cuadratu. Cun sa fosciga faghia unu tagliu de rujadis e mi frimmaia a
unos duos centimetros dai su centru. Ispijaia
torra sos foglios e intraia su giau in d’unu biccu, sì e in d’unu no e a
ultimu in su centru e poi cun d’unu martzeddeddu, fattende attintzione a non
l’ispaccare, che lu tzaccaia in sa canna.
Fut
prontu su moliette e curria cuntenta de lu idere girende.
A musca tzega
Primmu
faghimis sa “conta” e, a su chi toccaiat, li ligaimis in ojos unu muncaloreddu,
lu faghimis girare in tundu in tundu pro perdere s’orientamentu e nos ponimis
in giru inzunzendelu:
“Beni
a mi leare”
“Mi
ghi so innoghe”
“Non
creo chi mi tenzas”
Sa
musca tzega chiscaiat de nd’afferrare calicunu, ma non bastaiat, lu deviat puru
riconnoschere
Unu
giogu de ogn’istajone, chentza chi b’esserat istadu bisonzu de nudda, fut a “
su ciaffu ”. S’unica cosa fut ch’esseremus istados assumancu in tres.
Chie
deviat “ parare”, si giughiat sa manu a un’ala ‘e cara dai sa fronte a sa
barra, comente a paraojos pro non bidere. S’atera manu la poniat sutta su
suiscu de s’ateru bratzu, in modu ch’esserat resultada a fiancu cun su prammu
abestu, a s’ala ‘e fora..
Sos
giogadores si poniant addaisegus. Unu li dait unu colpu a sa manu e, primmu chi
s’esserat ostuladu pro chiscare de indevinare chie l’aiat iscuttu, tottu riende
e girende su ‘e duos poddighes, lu cunfundimis; si non resessiat a indevinare
chie l’aiat iscuttu su ciaffu, deviat torrare a parare.
Chie
at isperientzia de pitzinnos, cumprendet bene proite custu giogu duraiat pagu:
o daimis unu colpu troppu forte, o addobbaimis in duos o tres, o negaimis,
fattu s’istat chi nos iscontzaimis luego.
Funt
sos mascios a preferrere custu giogu, ma non m’ammento comente lu giamiant. .
Unu
si poniat ficchidu, un’ateru l’appoggiaiat sa conca a unu fiancu abbratzendelu
forte a chintu e i sos ateros che lis brincaiant subra comente in groppa.
Su
giogu finiat daghi su chi fut sutta, non bi la faghiat pius a agguantare su
pesu e nde los ibbarriaiat tottu in terra.
Che
ruiant tottu unu subr’a s’ateru e cando si nd’asciaiant non sempre funt in
paghe.
Forsi a calicunu fut capitadu de idere in calchi
liberu su “cavallino a dondolo” ma nisciunu de sos chi connoschia l’aiat, però
non rinuntziaimis a currere…..a caddu e a che falare, miraculu chi non nos
immesisciaimis, dai s’iscalinada de cuventu fintz’ a Santa Rughe.
Bastaiat
una canna unu pagu pius longa de unu metro: in s’ala pius russa, a unos deghe
centrimetros dai sa punta, bi nde ligaimis a rughe, unu bicculu de una
bindighina de centrimetros, ( o unu cau de triguindia) cun sa rafia o cun d’unu
cordone chi lassaimis unu pagu longhittu ca serviat de briglia. Su caddu fut
prontu a currere che i su entu, e , si calicunu torraiat cun sos benujos
isbucciados, unu pagu de rupiu e andende.
Sempre
cun sa canna (in sos rios affacca a bidda bi nde creschiat meda), nos faghimis
s’ischitzalora.
Leaimis
una canna russa e nde segaimis unu bicculu, a un’ala bi lassaimis su nodu
ch’istampaimis cun d’unu giau e, s’ater’ala libera.
Poi
leaimis una cannitta pius longa, ma pius fine in modu ch’esserat intrada in sa
primma.
L’imboligaimis
bene cun istratzos pro chi aeret aderidu ene intro de sa pius russa.
Fut
un’ispessia de tziringa gigante.
Da
un’istagnale nde sutzaimis s’abba e poi
nos pipiaimis pari pari, nos faghimis
uttia uttia e che la finimis brigadas dai mamas nostras chi nos deviant tramunare.
Impreaimis
su matessi sa canna pro faghere sas cerbottanas.
Nde
leaimis unu bicculu chentza nodos e nos preparaimis sos proiettiles cun fittas
fines de pabilu ch’imboligaimis a unu poddighe, fintzas a ottennere unu conu.
Che
lu tzaccaimis in sa canna dai s’ala de sa punta.
Uffiaimis
sos pimones e sulaimis pius forte chi podimis pro che lu lantare pius
luntanu possibile.
Babbu
non cheriat a faghere custu giogu ca timiat ossiat chi, pari pari, nos
esseremis inzeghidos.