venerdì 23 maggio 2014

Sos giogos de pitzinnia

 SECONDA PARTE

Creo chi siat  su giogu pius antigu de su mundu; lu faghimis in dogni istajone e  non netzessitaiat de nudda.
Cando fumis in pagos, giogaimis in pagos, cando fumis in meda giogaimis in meda.
Pro comintzare, faghimis sa “conta”  Su chi resustaiat, si cavaccaiat sa cara cun su bratzu pijadu e appoggiaiat sa conca  a su muru.
Sas brigas comintzaiant luego ca sa regula fut chi, chie paraiat, deviat serrare sos ojos pro non bidere a cal’ala andaiant sos chi si deviant remunire, ma nisciunu la rispettaiat, antzis; pius de una olta deviat torrare a contare dai printzipiu, pro sa protestas, de sos ateros.
Daghi torraiat sa paghe, contaiat lentu, a bogh’asta fintz’a trintunu  e  intantu sos ateros  curriant a si cuare.
Sempre a bog’asta naraiat “No conto pius pro nisciunu” e comintzaiat a chiscare.
Fut diffitzile acciappare a tottu ca nos ippramminaimis peri su logu: chie si remuniat addaisegus de sas contonadas, chie in calchi domo, chie addaisegus de su muraglione o affacca a cuventu.
Su chi fut chischende, comente nde idiat calicunu, non lu deviat tennere, ma torraiat currende a su erettu in ue aiat contadu e, tocchende su muru narait “Salvi” e i su lumene de su chi aiat iscobestu.
Si resessiat a faghere “Salvi” a tottu sos giogadores, toccaiat a contare a su primu chi aiat acciappadu.
Ma podiat sutzedere puru chi, mancari aeret fattu “Salvi” aggiummai a tottu, si s’ustimu, resessiat a arrivare primmu ‘e issu a toccare su muru, faghiat “Salvi tutti” e liberaiat tottu sos ateros giogadores.

Unu giogu chi non passaiat mai ‘e moda fut a brincare cun sa fune. Si podiat giogare a sa sola cun d’unu cannaitu non pius longu de unu metro e mesu. Cun sas manos aggantzaimis sa fune a un’ala e a s’atera, nos che la ettaimis addaisegus e poi la faghimis girare addainanti e la brincaimis e sighimis girende sempre pius lestras fintz’ a cando su cannaitu s’attroppogliaiat in sos pes.
Ma su divertimentu fut a giogare in medas: tando impreaimis unu cànnau russu e longu chi bi cheriat podda e fortza a lu faghere moliare; deo aia una fune russa filada dai nonnu.
Nos ponimis in d’unu logu in paris: duas, (sas pius boltas fumis feminas) aggantzaiant su cànnau una a un’ala e una a s’atera e comintzaiant a lu moliare. Intraimis a brincare a una a una chentza  frimmare mai sa fune, ca devimis asciare sos pes  tott’umpare
Sas chi giughiant su cannau a disa  de cantilena, naraiant”Olio, petrolio, sale, aceto”
A sa peraula –aceto- acchippiant moliende a tottu coddu.
Binchiat s’ultima chi restaiat, ca, manu manu chi calicuna non resessiat a brincare a tempus e frimmaiat sa fune, nd’essiat dai su giogu.
Nadu goi, paret unu giogu anneosu, invece  nos leaimis gustu meda:  tottu su sero  giogaimis e i sa notte drommimis chentza ninnidu.

Non b’aiat pitzinnu masciu chi non giughiat in busciacca sa morrocula cun sa cosdijola, ma sas feminas puru l’aimis, mancari giogaimis in modu divesciu.
Las faghiant sos mastros de ascia, ma b’aiat calicunu chi si l’ischiat faghere a sa sola; si nd’agattaiant de ogni manera: mannas, minores, in colore de linna o pintadas a ruju o a birde.
Comintzende dai su giau, imboligaimis bene tirada e in modo perfettu sa cosdijola,  trattenimis s’ustimu bicculu tra su poddighittu e su poddighe de s’aneddu poi, cun d’unu colpu siccu, a tottu coddu, lantaimis sa morrocula chi giraiat ………che una morrocula.
Su gustu fut a nde la “pesare” fattendela pigare a su prammu de sa manu in ue sighiat a moliare. Su giogu de sas feminas si frimmaiat in cue, nos accuntentaimis de las bidere ballende.
Sos mascios  invece,  ch’arriviant fintzamente a ponnere su lumene a sas morroculas issoro, nd’aiant pius de una e osganitzaiant tantos giogos.
Unu fut custu: faghiant su “toccu”e, su chi resustaiat ustimu, poniat sa morrocula in mesu de unu ciscu fatt’in terra cun d’unu gingiri.
Su primu giogadore, lantaiat sa sua cun totta sa fortza, in modu ch’aerat duradu meda moliende, nde l’accogliat a su prammu de sa manu e poi che l’addobbaiat contra ‘e sa chi fut intro pro che la ogare dai su ciscu. Si bi resessiat, torraiant dai prinzipiu, si nono sighiant sos ateros pitzinnos unu fatt’a s’ateru.
 E tottu custu in mesu a risos, boghes, ibirridos e tifu accanidu, ma puru ippintas e peraulaccias.

Su loddorinu        
Comente nos lu procuraimis non mi l’ammento, ma, chie pius mannu, chie pius minore, tottu l’aimis: fut unu chisciu de ferru forsi de calchi cuba, de casdarellu o de calch’istegnal’etzu, ch’ispinghimis cun d’unu bicculu de filu ferru chi finiat cun d’un’uncinadura.
Lu faghimis loddurare in pigada, in falada, erettu , in gir’in giru, pianu, currende chentza lu faghere mai ruere a terra. Podimis giogare a sa sola o in gruppu.

Bastaiat una tatza ‘e abba in ue sovimis un’iscatta de sabone e unu bicculu de canna, pro nos divertire dai manzanu a sero fattende bubullones. Nos che pigaimis a su muraglione de cuventu, nos ponimis tott’a fianc’a pare, a chie los faghiat pius mannos. Duraiant un’iscuta ebbia, ma, massimu si bi fut su sole, riflettiant milli colores e funt ciascos e risos de allegria e de felizidade chi pienaiant su coro e i sas carrelas.

Ma su giogu chi sas feminas faghimis de pius, fut “a sas mamas”. Già acciappaimis sempre calchi pitzinnu volenterosu chi faghiat sa parte de su maridu, ma s’isfadaiat luego.
Pro giogare bi cheriant sas poppias, ma non si nd’agattaiant. A narrer sa veridade, deo già  l’aia una bella meda, ch’aberiat e serraiat sos ojos, cun sos pilos biondos, sa cara, sas manos e i sos pes de castone pressadu e unu estireddu de linu biaittu recramadu; mi l’aiat regalada babbu cando aia giompidu un annu, ma la tenimis setzida subra su mobile de sa radio che unu subrammobile. Non m’ammento si m’aiant brivadu de la leare, ma non la cunsideraia unu giocattulu.
Tando, nos las faghimis de istratzos. Bi cheriat fantasia meda e ojos de pitzinnas innotzentes, pro idere una poppia in d’unu fattuzu. Ma non fut importante ca su gustu nos lu leaimis istrocchende sos arrejonamentos e i sos trabaglios de mamas nostras. Faghimis finta de lis dare a mandigare , de lis cambiare sos manteddos, de las ponnere a drommire, de las brigare pro las curriggire, de las battijare……..
Ma sos preparativos duraiant pius de su giogu: pro faghere sas poppias nos devimis buscare sos istratzos e, non sempre fut fatzile comente si podet pensare, ca in tzertas domos manc’istratzos b’aiat.
Printzipiaimis dai sa conca: ammorotulaimis un istratzittu minore chi cavaccaimis cun d’un istratzu pius mannu, lu ligaimis cun d’unu cordonitu e gai funt fattos sa conca e i su tuju. Non b’aiat bisonzu de fagher’ ancas e bratzos. Calchi osta nos aggiuaiant sas mamas  o sas onnamannas e tando nos bessiant pius bellas.
Lis pintaimis sos ojos, su nare e i sa ucca cun d’unu bicculu de carvone e, si resessimis a buscare avansos de lana, lis faghimis puru sos pilos.
Manu manu  chi nos naschiant fradigheddos o sorrigheddas no aimis pius bisonzu de sas poppias de istratzu, ca devimis dare tentu a issos e i sa poppia fut in carre e ossos

2 commenti:

  1. "ASSARROLLUUUUU!!!"
    Così gridava chi impugnava una cintura prima di rincorrere i propri compagni di gioco, non ti dico le cinghiate che si beccava chi veniva raggiunto.
    Non ricordo bene lo scopo di tale gioco, non l'ho conosciuto molto a dire la verità, ma so che quelli più grandi di me ci andavano davvero pesanti con le frustate. Ti risulta forse di averne sentito parlare?
    Belli i giochi che hai elencato, belli i ricordi d'infanzia.
    Ciao, altro che play station.

    RispondiElimina
  2. Buongiorno, Lupo Cattivo; rispondo al tuo indirizzo mail per quanto riguarda il gioco da te ricordato. Ciao, a presto.

    RispondiElimina