lunedì 12 dicembre 2011

Masgarida e Clara

 “…Dona Padre Onnipotente a questi tuoi figli la dignità del Presbiteriato. Rinnova in loro l’effusione del tuo Spirito di Santità…….”
fut preghende su Munsegnore ‘e Thatari, fut invochende s’Ipideru Santu subra tres preidereddos friscos friscos: tres giovanos de una idda de affacca funt appena diventados sazesdotes.
Pascale fut in mesu a sos ateros duos addainanti ‘e s’astare frunidu cun d’una tiatza de linu, bianca ricamada, in sos vasos sos fiores, chi una manu de artista aiat accostadu in armonia a duos candeleris de prata lughente,  ue si rifrettiant sas lumeras e i su sonu de s’armoniu, pienaiat de consolu totta sa  zente  chi fut in cheja.
Bostat appena sa conca a dresta e incrociat sos ojos bonos de sa mama, chi si fut bene lussada: s’isciallu, sa munnedda, sas bottas, tottu nou, s’aiat ammanitzadu pro cussa die bella, mancari sa cuntentesa non podiat essere cumpreta: issa in sa manu manca, giughiat duos aneddos, su sou e i su ‘e su maridu chi fut mortu dai pagu, chentza s’allegria  de idere su fitzu preideru.
Pro unu mamentu, Pascale, s’istorrat abaidendela e, li idet, tott’in d’una, pro sa prima osta, sos pilos canos e i sas pijas in cara; sa mama li fut imbetzende a fiancu e issu, chentza si nde serare; tando li paret chi su coro s’unfiet de un amore pius mannu pro cussa femina chi l’aiat dadu tottu e l’aiat fattu mannu.
Abbasciat sos ojos a terra, non fut pius iscustende su Mussegnore; che una frina lebia,   li passat un’ammentu  in sa mente:  sa femina, chi l’aiat battidu a su mundu, chissà  si fut ancora ia? Ma luego chiscat de ch’iscatzare cussu pessamentu chi si fut accheradu che unu ladru.
“….nell’unità dello Spirito Santo per tutti i secoli dei secoli.”
“Amen, Amen, Amen.”
ripondet umpare cun sos ateros, ma cumprendet chi, dai cussu mamentu, sa chi l’aiat dadu sa vida, aiat abestu sa gianna, fut intrada in punta ‘e pe e s’aiat chiscadu unu chizoneddu in su coro sou.
Si che coscat istraccu, chi fut aggiummai mesanotte, nd’istudat luego sa lughe, ma non drommit.
Aiat affrontadu una die longa, pienu de biadia e de gosu che unu cojuadu nou, cun sa mama a costazu che un’umbra, inghiriadu dai sa zente, parentes e amigos chi aiant festadu cun issu e pro issu.
Como fut solu, a s’iscuru, in silentziu, e, non resessiat a ponner sas briglias a sos pensamentos chi curriant che i su entu chi sulat a dogn’ala.
Si girat de fiancu istringhende in manu su Rosariu, sempre su matessi  Rosariu, chi non aiat perdidu mai, chi teniat che una relicchia ca  bi l’aiat regaladu sa mama,  sa die ‘e sa Prima Comunione, nendeli cun fide semplize, innotzenzia e grand’umilidade:
 “Cando ti coscas tenelu in manu, gai su dimoniu si che fuit “
Su babbu e i sa mama, mancari non aerent fattu iscolas mannas, funt de bonos sentidos  e onestos,  l’aint creschidu ducadu e in domo aiat repiradu s’amore pro Deu e pro sos poveros: fossi fut gai, chi fut comintzada sa vocazione sua.
Non l’aiant fattu mancare mai nudda, mai addaisegus de nisciunu, antzis fintzas calchi visciu l’aiant postu.
E cando lis aiat nadu, cun d’unu pagu de timoria, chi si cheriat fagher preideru, sa mama si l’aiat abbratzadu pronta a calesisiat sacrifiziu: sos tempos non funt bonos pro nisciunu, e aiat fattu tottus sos passos giustos, fintz’a che lu idere in Seminariu.   
Pascale, sonnu non nd’aiat pius e iscastavogliat su liberu e sos  vintott’annos suos.
Cun sa mente torrat a  unu ‘e sos ustimos seros, chi fut restadu cun issos, fut a punta a pastire a su Seminariu: poi chenadu, si  funt setzidos addainanti de sa ziminea, e i sa mama, fattendesi fortza, tott’in d’una, nde fut bessida, seria :
“Deo e babbu tou….., ti devimus narrere una cosa. Non est fazile, ma como ses mannu e primu chi l’iscat dai atere……”
“E ite ma’? Proite s’est trimulende che foza? Ba’,  e vostè non mi narat nudda?”
Su babbu,  chentza asciare sos ojos, sighende a morigare sa braja cun sa palittedda:
“Est bennidu su mamentu de ti narrere chi non ses fitzu nostru, chi ti nd’amus leadu dai minoreddu pro ti pesare….”
E si fut cagliadu mudu.
Pariat chi li fut manchende s’alenu, e li fut bennidu mancu  su coraggiu de sighire.
Gai, in d’unu mamentu, Pascale, fut bennidu a ischire una veridade chi mai aiat suppetadu.
Fut restadu un’iscuta chentza peraulas, ca, li fut passidu comente ch’esserant faeddende de un’ ateru.
Maridu e muzere si funt abbaidados a pare coment’ ippettende e timende.
Unu minut’appoi, però funt tottos tres abbratzados:
“Sezis bois babbu meu e mama mia istimados, pro me non cambia nudda ”
aiat ripostu de istintu.
Su babbu e i sa mama si funt liberados de un pesu mannu.
“A s’ammentat ma’ chi una osta fui torradu dai sa drottina  e l’aia nadu chi si giamaiat Masgarida che i sa mama de San Giovanni Bosco? Pro me vostè, at  a essere sempre mama Masgarida.
E gai  aiant postu una pedra subra a i cussa rejone.
Ma propriu istanotte li deviat intrare cust’oriolu?
Solu a paste ‘e manzanu, don Pascale, s’ingalenat e, coment’aberit oju, intende sos passos de sa mama e de atera zente ca  deviant  comintzare a pensare su ‘e faghere  pro sa Prima Missa. Bi cheriant chimbe dies e non podiant ippettare a s’ustimu mamentu.
Impamparriat su bascone:  su eranu casdu. aiat antizipadu sa fioridura de sas piantas, e, abbaidende  s’arvure de barracocco cun sos fiores tott’abestos allughidos dai su  sole chi bi toccaiat, aiat pensadu a  un chizzone de paradisu, e ringrasciat a Deus pro sa die bella chi fut comintzende e pro tottu su bene chi l’aiat dadu chentza nd’essere dignu.
Tzoccat sa mama chi, ancora pius  suggessionosa de su solitu, ammentat a su fitzu preideru, chi fut prontu su gaffè e chi aiat un’appuntamentu cun don Paulu.
Issu, si l’abbratzat forte:
“Mama Masgarida mia “
E, nende custas peraulas,  pensat immediatu:
“Chissà comente s’at a giamare….s’atera.”
Sos impignos des sas dies appoi sunt medas, dai manzanu a sero, at ite pensare.
Sa die, chi at nadu sa Prima Missa, li fut paffidu de essere in d’un’ateru mundu. S’ait iscrittu sa preiga pro non s’ismentigare nudda e l’aiat cuncruida pedende s’aggiudu de Nostra Segnora: chi l’aeret accumpagnadu passu passu in su caminu chi fut comintzende, comente ogni mama accumpagnat sos fitzos cun amore e accunostu.
“ Ma sa mia laite m’at abbandonadu? “
li passat in sa mente.
Dai tando, diventat coment’e un’abitudine su si l’ammentare ogni die in sas pregadorias e, comintzat a si fagher logu, sa gana de ischire sa veridade.
Dai s’attu de naschida e dai s’attu de Battijmu non resustaiat nudda, non b’aiat perunu indicu chi li podiat servire, no ischiat a ue s’appigliare, ma no si resinnat.
Timende però, de li dare dipiaghere, non aiat mai tunciadu de custa rejone cun sa mama chi fut imbetzende serena.
Ma benit sempre su mamentu chi sos filos s’istrobojant.
Fut passadu tempus e don Pascale fut rettore in d’una idda minoredda e si ch’aiat giuttu sa mama a vivere cun issu.
Mama Masgarida, cando fut oramai affacca a sos ottant’annos, unu sero frischitzolu de Santuaini, si fut sentida male e, in giru de pagu tempus, si fut aggravada.
Pagas dies primmu de morrere, unu mamentu chi funt restados solos mama e fitzu:
“Pasca’, lea cussa busta ch’est in fundu, in s’ustimu calasciu de su cantaranu.”
Issu la leat, incuriosidu l’aberit e b’acciappat unu foglittu pigiadu in duos, cun d’un’indiritzu de Roma iscrittu a lapis e unu restrattu betzu meda, iscoloridu, incribuccidu, ma si podiat sebestare un omine e una femina giovanos chi  pariant cojuados noos.
“E i custos chie sunt?”
Sa mama cun d’unu filu ‘e alenu, li ripondet:
“L’amus acciappada in mesu a sas fascas, cando ti nd’amus leadu e ti l’apo remunida fintzas a i como.”
Cussu restrattu abolottat unu pagu a  don Pascale e l’aggiunghet un oriolu nou.
Si procurat una lente. Setzidu addainanti ‘e su bascone, a sa lughe ‘e su sole, osservat dogni pasticulare: a manca b’aiat una pastera de colovuros, in posa addainanti a unu bascone cun sas gelosias serradas unu giovanu chi pariat unu graduadu ca a calaizu s’idiant sas mustrinas in coddos, comente a calaizu s’idiant sos trattos de sa cara.
Sa femina a costazu, fut appena pius bascia, Sos pilos pijados a mogne, oji madura,  su estire giaru, cun sa chintoza in chintu, mutzu fintz’a benujos e i sa buscighedda  in manu.
Bostulat su restrattu e b’aiat iscrittu cosa, chi  su tempus aiat aggiummai iscanzelladu in su tottu, ma aggiuendesi cun sa lente e cumpretende cun su lapis calchi littera, resessit a leggere: Tripoli… agosto 191.. s’ateru numeru pariat unu duos, ma podiat essere puru unu tres o unu chimbe.
Istat un’iscuta manna pessamentosu: ite aiat de idere issu cun Tripoli?
Dai cussu mamentu, su disizu de ischire chie funt su babbu e i sa mama non est pius un’oriolu, ma una netzessidade.
Comente fut ipirada sa mama, don Pascale, imbenujadu addainanti ‘e su lettu, s’aiat fattu una chedduta de piantu.
Passada caschi die, sa vida in sa cheja, sighit coment’e primmu.
Ogni tantu, abbaidaiat su restrattu chi s’aiat postu subra su comodinu: cussos duos deviant essere su babbu e i sa mama, antzis nde fut seguru e fu dezisu de nde ogare azolas.
Incomintzat s’annu nou, su 1950, s’Annu Santu; s’occasione giusta pro andare a Roma e comente in d’ogni cheja, issu puru osganitzat su gruppu ‘e sos peregrinos pro su giubileu. E a lampadas che fut in Roma.
Unu manzanu chi fut liberu dai sas funtziones, don Pascale, tzoccat in su postale mannu de unu palattu antigu cun sas inferriadas in su bascone.
Dagh’at bidu chi fut unu preideru, sa monza lu rezit in d’unu salottinu, pronta a li dare totta s’astifascione.
Issu aiat cheffidu idere calchi documentu.
“Non podimus, sos archivios sunt segretos, non poto de peruna manera, pro nisciunu”    Ma, daghi don Pascale, li porrit su restrattu e legget Tripoli si faghet seria:
 “ Non poto… ma…. non ch’at peruna regula chi impidit de faeddare; como giamo una monza etza, est mesu susda, ma ischit tottu de cust’istitutu.”
Non fut una chi si faghiat pregare:
“Tantos annos como, cando so intrada innoghe postulante, ch’aiat una coghinera chi si giamaiat segnora Clara, una femina sicca che linna de pagos faeddos chi fut poi mosta disiga.
Deo, in sos seros de istiu, mi ch’andaiat a pregare in fundu a su giasdinu e una die b’ap’appidu a issa setzida succuttende ed est  dai tando, ch’isco sas tribulias  ch’aiat passadu.”
Don Pascale at comente ‘e unu tremidu, ma non tunciat e sighit a iscustare.
“Segnora Clara, a vint’annos, si fut cojuada cun d’unu tenente e cun issu fut pastida in Libia. Viviant cuntentos in d’unu villinu in sos intorinos de Tripoli, ma fut bastada un’ora pro idere tottu sas isperantzias andadas in fumu.
Fut in otto meses, cando unu manzanu, tott’in d’una, si fut pesadu un’abolotu in su giasdinu.
Si fut accherada e unu collega e grand’amigu de su maridu, cun sa divisa tott’istratzada l’aiat agganzada a unu bratzu e, trazendela, l’aiat cuada addaisegus de unu muru salvendeli sa vida.
Pagos minutos appoi, sa domo sua fut totta allutta.
Fut restada gai sola cun sa criadura chi giughiat in su sinu, su estire chi giughiat in dossu, sas bottas chi giughiat in pes.
Cun ateros disiperados, l’aiant imbascada, fut torrada in Italia e in trenu a Roma.
A s’arrivu, daghi si fut bida chentza nisciunu, chentza ischire a ue andare né a cale Santu pregare, enit mancu e ruet in terra dimajada.
S’ischidat in s’ipidale in ue naschet unu masciuttu. L’aiat postu Micheli che i su maridu.”
“Cussu Micheli so deo.”
fut a punta a narrere, don Pascale, ma sa oghe si li frimmat in bula.
Sa monza sighit su contu:
“Daghi si fut torrrad’ a  acciappare  sola che una vera, in custa zittade manna, cun su pitzinnu sempre panghende dai su famine, ca mancu latte giughiat, cun s’anima istratzada, ch’aiat postu su fitzu in sa roda de cust’istitutu, si no ateru l’aiant apidu dadu a mandigare”.
Cun sa cara che mostu e i sa tudda rea rea, issu, pedit unu ticcu de abba.
Sa monza sighit a cumprire su contu.
“Nachi dogni die torraiat a preguntare a masseur si ch’aiat bisonzu de calicuna, fintzas chi l’aiat leada  a aggiuare in coghina.
A sa cua l’aiat torradu a bidere; li eniat s’istintu de l’abbratzare e de si che fuire cun su fitzu, ma ite vida li fut toccada a i cussa criadura, cun issa, pessighida dai sa malasoste?
Sa die chi una coppia, si che l’aiat leadu, meraculu non si li fut iscoppiadu su coro; in  mesu de sas fascas, l’aiat postu una busta”.
Sa monza accroccat su postale, e Micheli, antzis don Pascale, non s’abizat mancu chi fut pioende.
                                                                                   
( Masgarida e Clara, terzo premio PAULICU MOSSA,  Bonorva 2010 )