Su Riu Camedda
dividiat sas duas propriedades, lu giumpaimis in d’unu trettu istrintu passende
subra tres crastos mannos, chi aiat postu nonnu (abba a sa fine de s’istiu bi
nd’aiat sempre paga, ma frisca e pulida
chi puru la iimis)
Su primu trettu fut in pianu. In sa lacana cun su riu,
b’aiat battor’ alvures mannas de figu bianca cun sas raighinas chi che falaiant
fintz’a s’abba. Faghiant frutture in abbundantzia e non bi la faghimis a
consumire totta sa figu frisca gasighì Filippa faghiat sa cariga a cestas e
nd’aimis pro tottu s’annu. Comente comintzaiat a madurare, babbu o nonnu ogni
manzanu, daghi nos pesaimis, nos faghiant acciappare sa figu frisca tott’iscritta
e i sa figuindia e immuzaimis mandighendela aunzu a pane.
Nonnu bi faghiat s’isciolu, piantaiat sas tumattas pro
sas ampullas, sa cuscutedda, sas milinzanas e ateras besduras, e calch’annu sa
sindria e i su melone.
Su restu de su terrinu cun sos filares des sas bides,
fut in pigada in d’unu palinzu arenosu e
solianu.
A dresta, sempre in sa lacana, b’aiat una fila de piantas de pessighe, de pira, de
mela e melaghidonza in long’in longu, invece, a manca bei fut sa gora cun sas
figuindias.
La cuntivizaiant primmu nonnu, fintz’a cantu at
potidu, poi babbu cun tiu Antoni Micheli, e la faghiant tribagliare dai sos tzappadores leados a sa zoronada.
Binnennaimis a sos primmos de Santu Aini, ma
comintzaimis a approntare sos istezos,
assumancu unu mes’innanti: si poniat s’abba in sos fundos de sas cubas,
de sos tinos e de sos ipostadores pro faghere unfiare sas dogas e si samunaiant
bene, comente sas duas batzas chi funt in s’ostu: in sa manna si chi ettaiat sa
ua niedda e in sa minore, sa bianca, pro la cattigare.
Su sero primma ‘e sa die chi si dezidiat de ‘innennare,
in sa sala approntaimis sos ipostadores, sos coinzolos (n’aimis de ogni mesura
) sas corvulas e corvuleddas, sas bertulas.
De su mandigu s’occupaiat mama ( ch’istaimis totta die
in binza). Poniat casu e olia meda, sos os a tostu e i sos osos frissos in mesu
a su pane colagola, sas bombettas, pane poddine, pane russeddu e cugumere, de
frutta bi nd’aiat in binza; nonnu
pensaiat a su inu.
A sas foscigas e a sos busteddos pro segare sos
budrones, bi pensaiat babbu chi fut
sempre su pius orioladu:los contaiat e los controllaiat chentu ostas e
s’arrabbiaiat si calicunu nd’aggiunghiat o nde ogaiat e non solu ca fut pretzisu, pignolu e li
piaghiat chi ogni cosa esserat osganitzada ene, ma ca bi fut su perigulu chi calchi fosciga o usteddu
ch’esserat ruttu, cun sa ua, in sa balza
e i s’omine chi cattigaiat, s’esserat isempiadu malamente.
Su manzanu nos nde pesaimis chitto e pro nois minores,
s’umore fut de festa. Fintz’a cando
resessimis a garrigare su carru a boes (solu in sos ustimos annos leamis su
camioncinu) m’ammento solu cuffusione: chie daiat unu cumandu, chie un ateru,
chie che poniat una cosa in su carru, chie nde la falaiat, unu sistemaiat una
cosa , s’ateru l’ipostaiat, chie giamaiat a un’ala chie a s’atera, chie pigaiat
chie falaiat, chie ettaiat boghe e nisciunu li ripondiat.
Solu mama restaiat asseliada: nos faghiat setzere in
su carru addainanti, nos raccumandaiat de istare frimmos e poi si poniat
affacca a nois a nos dare tentu.
Sos boes andaiant pianu, ma pro noi fut unu
divestimentu mannu.
In su caminu agattaimis sempre ateras cumitivas
andende a binnennare e da unu carru a s’ateru si ettaiant boghes e buglias, o s’inzerraiant unu cun
s’ateru.
Daghi arrivimis affacca a su riu, isgarrigaimis su
carru e che devimis giumpare totta sa cosa a s’ater’ala. In s’umbra, sutt’a sas
arvures de figu, ponimis sas corvulas
cun su mandigu, poi ognunu leaiat unu
cestinu e i s’usteddu e che pigaimis tottu a punta. Babbu cheriat chi
aeremis comintzadu a binnennare dai astu e chi ognunu aeret leadu unu filare
chentza brincare dai un’a s’ateru: cosa chi lu faghiat arrabbiare. Comintzaimis
a segare sos budrones, nde ogaimis sos puppugiones frazigos e manu manu che los
bettaimis in sos cestinos; daghi funt
pienos, sos omines che los falaiant
ch’ibboidaiant sa ua in sas
cestas mannas e che las pigaiant a su carru.
A sas undighi su primmu iazu fut prontu: babbu cun duos omines torraiat a domo
e che etteiant sa ua in sas batzas.
Sos pitzinnos puru daimis una manu, ma pius de tottu giogaimis: nos piaghiat a currere e
faghimis a gara a chie arriviat primmu, dai punta de sa inza fintz’a su riu e
miraculu chi non nos truncaimis sa mola ‘e su tuju ca in tzertos trattos de sa
caminera chi dividiat sa inza in mesu in mesu, s’arenalzu fut ischigliaditu.
Dagh’intendimis sas campanas de cuventu sonende a
mesudie, beniat su mamentu pius bellu, fut s’ora de ustare: sensaimis de
segare, non solu pro mandigare tutt’in giru a sa tiaza chi mama isterriat in
terra sutta sas arvures, ma pro unu pagu de reposu e a arrejonare in allegria.
Eo istaia incantada iscustende sas rejones e i sos contos de sos mannos.
Fossi s’aria ona de
sa campagna faghiat bennere
famine: mi piaghiat meda s’ou frissu in mesu a su pane colagola e i su casu cun
sa pira. S’appititu non mancaiat a
nisciunu e nemmancu su mandigu, su inu e
i……s’allegria.
Mariantonia ‘e Sogos, amiga ‘e mama, ischiat tottu de
tottu e cando naraiat calchi fattu, s’accaloraiat e pariat chi, su chi fut
nende, lu fut vivende in su mamentu.
S’arrabbiaiat si calicunu la cuntrastaiat, ma in campagna poniat su logu
de bonumore, nende solu contos de risu e buglias chi duraiant puru daghi si
torraiat a segare.
Daghi sa ua fut binnennada, si nde oddiat tottu su
fruttuariu : pro sa figuindia bi torraiat, sas dies apoi, tiu Antoni Micheli.
Intantu su carru aiat fattu ateros biatzos pro che
trapostare totta sa ua a domo.
Cun s’ustimu iazu
rientraimis tottu cantu e i sos omines, isgarrigaiant sas cestas.
Fumis istraccos, ma ancora cun sa oza de bugliare e
cantare. Su trabagliu non fut finidu,
antzis, nde comintzaiat un ateru pius
fadigosu chi duraiat fintzas a paste ‘e manzanu.
Sos omines, isgarrigaiant sas cestas e i sos chi
deviant cattigare, si daint un’iggiucada a sos pes e intraiant in sas batzas.
Sos pitzinnos de carrela, chi funt accudidos che i sa
musca pro lis dare calchi udrone de ua, e cun issos, noi puru, nos piatzaimis
addainanti a sas batzas a osservare sos
cattigadores.
Manu manu chi fut
cattigada, ateros omines che giughiant su mustu a sos tinos e poi
sighianant a ch’ibboidare sa ua dai sas cestas in sas batzas.
Si daiat su cambiu a sos primos cattigadores e nois
riimis ca nde essiant cun sos pes violittos.
Intantu Filippa e mama, dai sas cestas, seberaiant e
poniant a paste sos budrones pius bellos pro regalare e pro appiccare in
s’isostre: tando sa ua duraiat e nd’aimis fintzas a Nadale.
Mama a una tzert’ora nos che faghiat coscare, ma su
trabagliu sighiat fintzas chi sa ua fut totta cattigada e i su mustu ettadu in
sos tinos.
Sa die appoi, si comintzaiat a nde ogare su mustu e
s’incubaiat.
Su gustu de nois minores, fut su ‘e che zaccare sa
manu in sos tinos e de nos linghere sos
poddighes infustos de mustu.
Sas cubas chi teniant unu cossu, sos carradellos de
ogni mesura pulidos e bene assentados dai babbu in chentina, si pienaiant,
impreende un imbudu chi giughiat in mesania unu filtru chi serviat a colare su
mustu pro trattennere su raneddu de sa inatta.
Sas cubas non si tappaiant luego, antzis in giru a
s’abestura si bi poniat su sale russu, ossiat chi b’esserat intradu calchi
animaleddu.
Poi si suppressaiat tottu su chi fut restadu in sos tinos. Su inu de sa
suppressadura si poniat a dibanda in carradellos minores.
Pro tantas dies, su mustu in sas cubas, buddiat: nonnu
e babbu las controllaiant ogni tantu.
Deo, curiosa, falaia a chentina a bidere, ma babbu non
cheriat a b’istare meda, ca, naraiat, chi podiat faghere male,
Daghi su mustu, finiat de uddire, si serraiant sas
cubas cun sos tappos mannos de ostigiu.
A Sant’Andria, s’ippuntaiat su inu e fut torra festa,
massimu si fut bessidu onu.
Il giorno della vendemmia è sempre stato molto rumoroso e pieno di gente, per lo più parenti che venivano dai paesi vicini e lontani. Era una ricorrenza che difficilmente qualcuno di loro si lasciava sfuggire. Una volta macinata l'uva noi la mettevamo nei tini o nelle apposite vasche per l'ebollizione, ma non la tiravamo subito fuori il giorno dopo, ma aspettavamo che il mosto bollisse fino ad avere il colore giusto, poi la vinaccia veniva pressata e messa nelle botti senza chiuderle per far si che finisse l'ebollizione. Dopo uno o due giorni al posto del tappo si mettevano delle foglie di fico per evitare che la pressione residua all'interno li facesse saltare.
RispondiEliminaLa vendemmia è bella ma c'è un sacco di lavoro e fatica dietro a tutta questa festa. Ottima descrizione la tua che fa rivivere dei bei ricordi.
Grazie, Lupo Cattivo,è proprio bello e arricchente quello che scrivi a proprosito del mio racconto.Congratulazioni!
Elimina