domenica 4 agosto 2013

Sa binnennera

 
Aimis sa inza in Camedda. Bei podimis arrivire dai s’istrada de Thiesi ue aimis puru unu cunzadeddu, ma nos beniat male e pro cussu, passaimis dai s’ala de Romana. Aimis su dirittu de passazu in d’unu terrinu de tiu Antoni Casta e, dai minores, nos aiant imparadu a passare erettos in su caminu chentza toccare  nudda, rispettende sa cosa anzena.
Su  Riu Camedda dividiat sas duas propriedades, lu giumpaimis in d’unu trettu istrintu passende subra tres crastos mannos, chi aiat postu nonnu (abba a sa fine de s’istiu bi nd’aiat sempre  paga, ma frisca e pulida chi puru la iimis)
Su primu trettu fut in pianu. In sa lacana cun su riu, b’aiat battor’ alvures mannas de figu bianca cun sas raighinas chi che falaiant fintz’a s’abba. Faghiant frutture in abbundantzia e non bi la faghimis a consumire totta sa figu frisca gasighì Filippa faghiat sa cariga a cestas e nd’aimis pro tottu s’annu. Comente comintzaiat a madurare, babbu o nonnu ogni manzanu, daghi nos pesaimis, nos faghiant acciappare sa figu frisca tott’iscritta e i sa figuindia e immuzaimis mandighendela aunzu a pane.
Nonnu bi faghiat s’isciolu, piantaiat sas tumattas pro sas ampullas, sa cuscutedda, sas milinzanas e ateras besduras, e calch’annu sa sindria e i su melone.
Su restu de su terrinu cun sos filares des sas bides, fut in pigada in d’unu  palinzu arenosu e solianu.
A dresta, sempre in sa lacana, b’aiat  una fila de piantas de pessighe, de pira, de mela e melaghidonza in long’in longu, invece, a manca bei fut sa gora cun sas figuindias.
La cuntivizaiant primmu nonnu, fintz’a cantu at potidu, poi babbu cun tiu Antoni Micheli, e la faghiant tribagliare  dai sos tzappadores leados a sa zoronada.
Binnennaimis a sos primmos de Santu Aini, ma comintzaimis a approntare sos istezos,  assumancu unu mes’innanti: si poniat s’abba in sos fundos de sas cubas, de sos tinos e de sos ipostadores pro faghere unfiare sas dogas e si samunaiant bene, comente sas duas batzas chi funt in s’ostu: in sa manna si chi ettaiat sa ua niedda e in sa minore, sa bianca, pro la cattigare.
Su sero primma ‘e sa die chi si dezidiat de ‘innennare, in sa sala approntaimis sos ipostadores, sos coinzolos (n’aimis de ogni mesura ) sas corvulas e corvuleddas, sas bertulas.
De su mandigu s’occupaiat mama ( ch’istaimis totta die in binza). Poniat casu e olia meda, sos os a tostu e i sos osos frissos in mesu a su pane colagola, sas bombettas, pane poddine, pane russeddu e cugumere, de frutta bi nd’aiat in binza;  nonnu pensaiat a su inu.
A sas foscigas e a sos busteddos pro segare sos budrones, bi pensaiat babbu chi fut  sempre su pius orioladu:los contaiat e los controllaiat chentu ostas e s’arrabbiaiat si calicunu nd’aggiunghiat o nde ogaiat  e non solu ca fut pretzisu, pignolu e li piaghiat chi ogni cosa esserat osganitzada ene, ma ca bi fut  su perigulu chi calchi fosciga o usteddu ch’esserat  ruttu, cun sa ua, in sa balza e i s’omine chi cattigaiat, s’esserat isempiadu malamente.
Su manzanu nos nde pesaimis chitto e pro nois minores, s’umore fut  de festa. Fintz’a cando resessimis a garrigare su carru a boes (solu in sos ustimos annos leamis su camioncinu) m’ammento solu cuffusione: chie daiat unu cumandu, chie un ateru, chie che poniat una cosa in su carru, chie nde la falaiat, unu sistemaiat una cosa , s’ateru l’ipostaiat, chie giamaiat a un’ala chie a s’atera, chie pigaiat chie falaiat, chie ettaiat boghe e nisciunu li ripondiat.
Solu mama restaiat asseliada: nos faghiat setzere in su carru addainanti, nos raccumandaiat de istare frimmos e poi si poniat affacca a nois a nos dare tentu.
Sos boes andaiant pianu, ma pro noi fut unu divestimentu mannu.
In su caminu agattaimis sempre ateras cumitivas andende a binnennare e da unu carru a s’ateru si ettaiant  boghes e buglias, o s’inzerraiant unu cun s’ateru.
Daghi arrivimis affacca a su riu, isgarrigaimis su carru e che devimis giumpare totta sa cosa a s’ater’ala. In s’umbra, sutt’a sas arvures de figu,  ponimis sas corvulas cun su mandigu, poi ognunu leaiat unu  cestinu e i s’usteddu e che pigaimis tottu a punta. Babbu cheriat chi aeremis comintzadu a binnennare dai astu e chi ognunu aeret leadu unu filare chentza brincare dai un’a s’ateru: cosa chi lu faghiat arrabbiare. Comintzaimis a segare sos budrones, nde ogaimis sos puppugiones frazigos e manu manu che los bettaimis in  sos cestinos; daghi funt pienos, sos omines che los falaiant   ch’ibboidaiant  sa ua in sas cestas mannas e che las pigaiant a su carru.
A sas undighi su primmu iazu fut  prontu: babbu cun duos omines torraiat a domo e che etteiant sa ua in sas batzas.
Sos pitzinnos puru daimis una manu, ma pius  de tottu giogaimis: nos piaghiat a currere e faghimis a gara a chie arriviat primmu, dai punta de sa inza fintz’a su riu e miraculu chi non nos truncaimis sa mola ‘e su tuju ca in tzertos trattos de sa caminera chi dividiat sa inza in mesu in mesu, s’arenalzu fut ischigliaditu.
Dagh’intendimis sas campanas de cuventu sonende a mesudie, beniat su mamentu pius bellu, fut s’ora de ustare: sensaimis de segare, non solu pro mandigare tutt’in giru a sa tiaza chi mama isterriat in terra sutta sas arvures, ma pro unu pagu de reposu e a arrejonare in allegria. Eo istaia incantada iscustende sas rejones e i sos contos de sos mannos.
Fossi s’aria ona de  sa campagna faghiat  bennere famine: mi piaghiat meda s’ou frissu in mesu a su pane colagola e i su casu cun sa pira. S’appititu non mancaiat  a nisciunu e nemmancu su mandigu,  su inu e i……s’allegria.
Mariantonia ‘e Sogos, amiga ‘e mama, ischiat tottu de tottu e cando naraiat calchi fattu, s’accaloraiat e pariat chi, su chi fut nende, lu fut vivende in su mamentu.  S’arrabbiaiat si calicunu la cuntrastaiat, ma in campagna poniat su logu de bonumore, nende solu contos de risu e buglias chi duraiant puru daghi si torraiat a segare.
Daghi sa ua fut binnennada, si nde oddiat tottu su fruttuariu : pro sa figuindia bi torraiat, sas dies apoi, tiu Antoni Micheli.
Intantu su carru aiat fattu ateros biatzos pro che trapostare totta sa ua a domo.
Cun s’ustimu iazu rientraimis tottu cantu e i sos omines, isgarrigaiant sas cestas.
Fumis istraccos, ma ancora cun sa oza de bugliare e cantare. Su trabagliu non fut  finidu, antzis, nde comintzaiat un ateru pius  fadigosu chi duraiat fintzas a paste ‘e manzanu.
Sos omines, isgarrigaiant sas cestas e i sos chi deviant cattigare, si daint un’iggiucada a sos pes e intraiant in sas batzas.
Sos pitzinnos de carrela, chi funt accudidos che i sa musca pro lis dare calchi udrone de ua, e cun issos, noi puru, nos piatzaimis addainanti a sas batzas a  osservare sos cattigadores.
Manu manu chi fut  cattigada, ateros omines che giughiant su mustu a sos tinos e poi sighianant a ch’ibboidare sa ua dai sas cestas in sas batzas.
Si daiat su cambiu a sos primos cattigadores e nois riimis ca nde essiant cun sos pes violittos.
Intantu Filippa e mama, dai sas cestas, seberaiant e poniant a paste sos budrones pius bellos pro regalare e pro appiccare in s’isostre: tando sa ua duraiat e nd’aimis fintzas a Nadale.
Mama a una tzert’ora nos che faghiat coscare, ma su trabagliu sighiat fintzas chi sa ua fut totta cattigada e i su mustu ettadu in sos tinos.
Sa die appoi, si comintzaiat a nde ogare su mustu e s’incubaiat.
Su gustu de nois minores, fut su ‘e che zaccare sa manu in sos tinos  e de nos linghere sos poddighes infustos de mustu.
Sas cubas chi teniant unu cossu, sos carradellos de ogni mesura pulidos e bene assentados dai babbu in chentina, si pienaiant, impreende un imbudu chi giughiat in mesania unu filtru chi serviat a colare su mustu pro trattennere su raneddu de sa inatta.
Sas cubas non si tappaiant luego, antzis in giru a s’abestura si bi poniat su sale russu, ossiat chi b’esserat intradu calchi animaleddu.
Poi si suppressaiat tottu su chi fut  restadu in sos tinos. Su inu de sa suppressadura si poniat a dibanda in carradellos minores.
Pro tantas dies, su mustu in sas cubas, buddiat: nonnu e babbu las controllaiant ogni tantu.
Deo, curiosa, falaia a chentina a bidere, ma babbu non cheriat a b’istare meda, ca, naraiat, chi podiat faghere  male,
Daghi su mustu, finiat de uddire, si serraiant sas cubas cun sos tappos mannos de ostigiu.
A Sant’Andria, s’ippuntaiat su inu e fut torra festa, massimu si fut  bessidu onu.
 


2 commenti:

  1. Il giorno della vendemmia è sempre stato molto rumoroso e pieno di gente, per lo più parenti che venivano dai paesi vicini e lontani. Era una ricorrenza che difficilmente qualcuno di loro si lasciava sfuggire. Una volta macinata l'uva noi la mettevamo nei tini o nelle apposite vasche per l'ebollizione, ma non la tiravamo subito fuori il giorno dopo, ma aspettavamo che il mosto bollisse fino ad avere il colore giusto, poi la vinaccia veniva pressata e messa nelle botti senza chiuderle per far si che finisse l'ebollizione. Dopo uno o due giorni al posto del tappo si mettevano delle foglie di fico per evitare che la pressione residua all'interno li facesse saltare.
    La vendemmia è bella ma c'è un sacco di lavoro e fatica dietro a tutta questa festa. Ottima descrizione la tua che fa rivivere dei bei ricordi.

    RispondiElimina
    Risposte
    1. Grazie, Lupo Cattivo,è proprio bello e arricchente quello che scrivi a proprosito del mio racconto.Congratulazioni!

      Elimina