giovedì 26 gennaio 2012

MALEFADADA

In luntanantzia, s’intendiant sas campanas de Santu Pedru: Roma si fut ischidende in cussu manzanu annuzadu de Santuaini.
In sa frimmada de su tram, duas feminas si funt appena saludadas.
“Ohi! Ite at a essere sutzessu.. cussa sirena chi so intendende”
“Bah! Non ant a essere sos carabineris andende a s’Istituto. Bi nd’ant pagu de zavorra. Nde las battint da ogni paste ‘e logu. Cussas piseddas sunt malas che fogu, fintzas cun sas fuschettas s’atzuffant.”
“Nono nono, mira chi est s’ambulanza, it’assustu.”
Una femina ipprammada cun sas manos in conca abboghinende nd’essit dai sa contonada:
“Ohi! Ohi! It’arrore, ite disgrascia mala, una pisedda si nd’est betttada da unu bascone de su tezu pianu. Bi nd’ant pagu de busdellu e de oriulos”
A s’ater’ala de su mare, sas iscolas funt già comintzadas e daboi de sas vacantzias de s’istiu, Luciana chi deviat faghere sa cuasta magistrale, non fut rientrada che i sas ateras a su convitto de sas offanas de gherra.
Addaghi sas cumpagnas l’aiant chiscada, sa monza , chentza s’illongare meda, aiat ripostu chi fut su Cumitadu chi dezidiat in ue las accollocare e issa non nd’ischiat nudda; ma cuss’iscugia non aiat cumbinchidu a nisciunu.
Tottu si l’ammentaiant a Luciana: fut naschida in su 1940 in d’un’istatzu affacca a Tempiu.
Fiza sola, non aiat connoschidu su babbu avieri, ca fut naschida tres meses appoi ch’issu fut mostu in gherra in d’unu bombasdamentu.
Sa mama si fut torrada a cojuare e i su idrigu, naraiat, non l’aiat fattu geniu perunu.
Si podet bene narrere chi l’aiat pesada sa onnomanna e l’aiat imparadu tentas cosas bellas. Fut creschida in campagna, in su silentziu, cantu feriat s’oju idiat chescos e animales e giogaiat meda a sa sola.
A battosdigh’annos fut più asta de sas fedales suas; una femina fatta, bella, fut unu fiore appena abestu in su manzanu de sa vida.
Sensibile, chentza maliscia, pessamentosa, amabile, a bostas malinconica. Custa fut Luciana cando fut intrada in su collegiu pro comintzare sa primma magistrale, ca cheriat bene a sos pitzinnos e si cheria faghere mastra.
Si mustrat luego ladina de bon’animu, timida, serena, Bisgonzosa, in printzipios, restait unu pagu appastada, moderada in sas peraulas, non fut né pisigula né pettegola, antzis poniat sempre sas paghes e i sas cumpagnas imparant a la cherrer bene: s’isganzada dusche de su risu, fut sa primma presentada sua.
In su collegiu sas dies funt tottu che pare: si deviant ripettare orarios, regulas e….pregadorias.
Sa Segunda Gherra nd’aiat messadu a reu giovanos meda e pagu l’impostaiat si cussos diffostunados aiant fitzigheddos de immannare e, gasicchè in su convittu, aggiummai tottu chentza babbu, settanta piseddas, dai sos deghes a sos vint’annos, bennidas da ogni paste de sa Sasdigna  funt in ie, pro istudiare. Pro divisa, giughiant unu grembiule nieddu e i su collettinu biancu e, tott’umpare, sempre custodiadas da una monza, si pesaiant a sas sese, andaiant a Missa, a immutzare, a iscola, a bustare, a istudiare, a chenare, a drommire sempre a su matess’orariu.
Aiant puru sos mamentos de recreu: poi ustadu, a s’ora de sa merenda, poi chenadu e i sa dominiga.
Funt sos mamentos pius bellos: sas pitzinnas mannas e minores, giogaiant e, fut in su giogu chi naschiant sas amicitzias e puru si a bostas si brigaiant, funt sempre aunidas contra sas monzas.
Luciana diponibile cun tottu, pronta in dogni occaisone, a aggiuare sas cumpagnas: a una pitzinna minore chi de cantu fut coi longa, non nde ogaiat azolas cando si deviat preparare, issa, pro no la faghere brigare dai sa monza, fintzas su lettu li faghiat ogni manzanu. E tottu ischiant chi una dominiga de austu, chi sas monzas las aiant giuttas a su mare, a s’ora de su bagnu, mentres chi funt tottu a modde nadende cuntentas, gioghende, tuffendesi e paliendesi s’abba pari pari, una si fut alluntanada unu pagu dai sas ateras. A unu zestu puntu, agitende sos bratzos che falaiat a fundu nde pigaiat abboghinende, che torraiat a falare; fut affoghende. Luciana si nd’abizat, nadende in presse si li ponet a costazu e resessit a nde la trazare a fora. Aiat leadu una trempa mala, ca, cudda chischende de s’abbratzare a issa, che la tiraiat a fundu e si l’aiat bida propriu fea.
In su cullegiu sas pregadorias comintzaiant coment’aberiant sos ojos: primmu e appoi de immuzare, de andare a iscola, de ustare, de chenare, de istudiare , de giogare de si coscare...
Non si contaiant sas Missas, sas comuniones, sos rosarios, sas novenas, sas preigas, sas adunanzas, sas devossiones a Nostra Segnora in su mese de maju, sa cuffessione ogni sapadu chi aiant aumentadu in Luciana, sos bonos sentidos chi li funt naschidos, sa fide, sa caridade, s’amore ‘e Deu.
Ogni manzanu fut sempre sa primma a falare a sa cappella. Ammanitzaiat s’astare, azendiat sas candelas, poniat sos libereddos in sos bancos e, appoi de sa Missa, preparaiat s’immuzu a su preideru chi ostas meda la faghiat sezere a leare su gaffè e i sos biscottinos umpare.
Si tratteniat sempre ca aiat probremas meda, piena de dubbios, cheriat sos cossizos da issu chi fut su direttore spirituale. Su preideru fut un omine de Deu, aqnzianu, pascenscile, chi la cumprendiat e aiat sempre sa riposta giusta a tottu sa preguntas; ma s’annu de su nie, fut ischigliadu malamente e aiat truncadu ambas ancas.
A postu sou, su munsegnore aiat mandadu unu preidereddu continentale, giovanu, feiteddu, ma simpaticu e ben’arregionadu: don Mario.
Luciana lu idiat, no solu primma e apoi de sa Missa ogni die e i su sapadu pro sa cuffessione, ma primma e poi de ogn’atera funzione e….nde faghiant medas.
E pianu pianu, intrant in grande cunfidentzia e, cando Luciana si cuffessaiat, nd’aiant de aju sas ateras ippettende su turn’issoro.
Una giuraiat chi una osta, imbenujada in su cuffessionale, Luciana fut iscoppiada a pianghere e i su preidereddu nde fut bessidu e l’aiat abbratzadu. Un’atera naraiat chi non fut beru nudda; ma fattu s’istat chi custa rejone fut in bucca a tottu sas cumpagnas e non che lis passant sos signos de su cambiamentu de Luciana chi, istorrada, oriolada, pessamentosa trascurat s’istudiu: in ue bi fut su preideru bi fut issa.
Sas pius malignas, cun ojadas, risigheddos e casch’iscuidada, antitzipant, nende e non nende, su supettu chi, passende da una ucca a s’atera, diventant un’accusa giara.
Intantu issa, fintzas s’ora de su recreu che passaiat in parlatorio cun su preideru, chi cando narait Missa e preigaiat, istaiat sempre giradu a s’ala de Luciana, pariat faeddende solu a issa.
Tottu si cagliaiant e si faghiant s’affar’issoro, ma idiant chi sas cuffidentzias tra Luciana e don Mario, funt passende sas lacanas. No chi calicuna, los aeret bidos fattende nudda de male, ma cumprendiant chi sa cosa si fut imbruttende chentza rimediu.
Luciana non fut pius sas chi aiant connoschidu, ma un’atera pessone, lanza che corru, ma sempre bella, istaiat appastada, non s’interessaiat de nudda, non goigaiat pius, istudiaiat pagu, de malumore.
Solu una osta si fut cunfidada cun s’amiga chi drommiat in su lettu affacca a su sou. Cussa pisedda si fut ischidada a sa una e l’aiat intesa succuttende, iffatta de piantu. Fintzas a sas tres, setzida in s’atta de su lettu, l’aiat tenta abbratzada e Luciana l’aiat abestu su coro: l’aiat cunfidadu chi issa e don Mario funt innamorados e disiperados. Comente si funt bidos sa primma osta, si funt piaghidos a pare e aggiummai chentza si nde rendere contu, die pro die, casch’ojada, casch’istrinta de manu, cumprendent e creent chi sunt fattos unu pro s’ateru. Issa ait chiscadu de lottare cun tottu sas forzas contra custu sentidu, ca cumprendiat chi si fut ponzende cun d’un’omine de Deu e non andaiat bene.
Chiscaiat de continu de ch’iscatzare cussu pensamentu chi pienaiat sas dies suas, ma pius foste si presentaiat sa refrega ca issu puru fut ammacchiadu, faghiat de tottu pro la idere a sa sola e la pienaiat de bugliettinos pienos de amore.
Sas monzas, in sos printzipios, cuntentas, mandaiant a Luciana, issas matessi a aggiuare su preideru e a faghere tottu sos sevitzios comente e unu giaganu e non abbastaiant a la cumprire e a l’antare, tott’in d’una, non s’ischit si lis fut arrivida casch’apporrida o ca issas puru viviant in custu mundu e pro malignas già funt malignas, cambiant assentu.
Comintzant a la vigiulare dai manzanu a sero, e pro ogni cosighedda, meraculu non li faghiant bessire sa becchina, li cumpidaiant su lettu, su comodinu, s’immariu, non la lasssaiant pius mancu accherare a sa sagrestia e non la fidaiant pius sola. Ogn’iscugia fut bona pro la castigare, fintzas sos cessos li faghiant pulire e aiant preubidu sas ateras de l’avvicinare.
Daghi s’est bida iscatzada e trattada che unu cane runzosu, fintzas malaida fut rutta. Sa mama fut arrivida unu manzanu: funt tres meses chentza s’idere e, invece de s’abbratzare sa fiza’ impunzadas dai sas monzas: chiss’ite tottu l’aiant nadu, l’iscudet duas ibbattuladas e la brigat malamente.
Luciana chiscat de si defensare, ma sa mama non cheret intendere peruna regione e aggiummai li fut giompida a pilos.
Dai sa mama s’ippetteiat cumprensione, invece l’aiat incosta e si fut sentida comente cattigada chentza perun’appoggiu.
Sos bugliettinos chi Luciana iscriiat e chi s’amiga a s’acua, resessiat a cussegnare a su preideru, funt pienos de disiperu nieddu, de unu dipiaghere mannu pro s’idere dipressiada dai tottu, fut in d’una situassione chi non podiat pius suppostare e fut a punta de ostulare su cheveddu.
Don Mario li ripondiat de aere unu pagu de pascenscia, ch’issu già giughiat in conca su modu de nde la ogare dai cuss’impicciu: oramai s’iscola fut a punta a finire e caschi dezisione aiat apidu leadu.
Unu sero, poi chenadu,s’amiga cussignat a Luciana unu bugliette de su preideru e issa, coment’e sempre , si che serrat in su cesso pro lu leggere.
Daghi si funt coscadas e i s’assistente nd’aiat istudadu sa lughe in su camerone, s’amiga s’abizat chi Luciana si nde pesat e li pariat chi fut cumpidende e boghendende cosa dai su comodinu, ma non bi casculat pius de tantu.Su manzanu appoi, coment’ogni die Luciana andat a iscola: giughiat sa buscia intuppida a punta a iggiarrare.
Da iscola Luciana non torrat.
A sas tres, sas piseddas intrant in s’istudiu ognuna eretta a su bancu sou. Sa monza s’abizat chi su de Luciana est boidu. Cambiat cara e comintzat a s’agitare. Chi essit impressada. Sas piseddas s’abbaidant tottu a pare mudas.
Accò a un’iscutta manna, sa monza torrat e si setzit chentza tunciare; sas istudiantes abbasciant sa conca subra sos liberos fattende finta de istudiare e s’intendiat sa musca olende.  
Ai cuss’ora Luciana che fut già in Olbia cun su preidereddu e i su sero matessi si sunt imbascados a Civitavecchia.
Don Mario l’aiat prommissu chi andaiat a faeddare cun su mussegnore, chi s’ind’essiat dai preideru pro la poder’affidare. Intantu che la giughiat a istare a domo de una tia ajana chi fut infemmiera in Roma.
A Luciana li pariat de aere toccadu su chelu cun sa manu: non l’impostaiat de nudda, su coro li fut iscoppiende dai sa cuntentesa e cun issu a costazu fut pronta a affrontare calesiat cosa e i sas conseguentzias de sa dezisione ch’aiat leadu.
Ma sas cosas non andant propiu comente creiat issa: sa tia, daghi cumprendet dai sos andamentos, chi cussa pisedda non fut comente l’aiat fattu crere su nebode, si li piatzat a muzighile tostu e li narat a si chiscare ater’accolloccu chi sa domo sua, fut una domo onorada.
Sa primma istoccada a palas.
S’accolloccu Luciana già l’acciappat: duos politzottos che la giughent a s’iscola de curressione.
S’ustima littera de don Mario, ponet fine e chentza remediu a tottu sas illusiones; pagas rigas pro si nde samunare sas manos. Bi naraiat ch’issu aiat rifrettidu, ma pro fostuna si fut abizadu in tempus de s’ibagliu chi fut fattende in d’unu mamentu de debilesa; aiat arrejonadu cun su mussegnore chi che unu babbu l’aiat abestu sos ojos. Mancu una peraula de iscugia, antzis chi non l’aeret chiscadu pius. Allizada: “Vigliaccu” pensat Luciana.
In su diariu chi sa giustiscia aiat apidu sutta sa trematta, Luciana aiat iscrittu, s’ifferru de cussu logu, sa solidade in mesu ai cussas chi pariant epeterranzas, ma chi funt solu piseddas difostunadas, disgrasciadas chi una vida malaitta aiat castigadu e pro tottu su male chi aiant rezidu, funt diventadas faulazas, violentas, infidiadas, ladras, malas, visciosas, istraffuttentes, calicuna fintzas in presone fut intrada.
Che unu raju chi falat dai chelu, arrivit a su collegiu, sa notiscia chi Luciana, issa e tottu, nd’aiat segadu su ballone de sa vida sua.
Sas lagrimas faladas subra su castolariu, misciadas a sa tinta, rigant de biaittu su fogliu in ue s’amiga fut fattende su compitu de latinu.

Nessun commento:

Posta un commento