Su saccapane
Coment’asciat sas istangas de su carrittone pro attaccare su caddu, lu idet setzidu sutta, accucuadu cun d’unu saccu, mortu ‘e frittu, cun s’arva longa e i sos gambales bruttos de ludu.
Mancari siat ancor’iscuru, l’assebestat.
“No abboghinet tiu Andrì pro caridade, non li fatto nudda, non mi timat.”
Funt sas tres de manzanu e , tiu Andria, nd’aiat fattu essire su caddu pro l’attaccare a su carrittone chi lassaiat sempre in carrela addainanti ‘e s’istalla. Deviat garrigare sas lattas de s’ozu pro sos fittianos de duas biddas de affacca.
Primu de ripondere s’abbaidat in tund’in tundu: in s’uttorinu non b’aiat anima vivente.
“Tribuladu non l’ischis chi t’est chirchende totta sa giustiscia, mancu ch’esseras Samuele Stocchinu. Gianteris est arrividu a casemma un’ottocarru de carabineris armados dai cuccuru a pes e sunt prellustrende ogni perlogu. Nach’ant inghiriadu sa domo de mama tua e poi che sunt intrados che dimonios.”
“Già isco tottu, ma cretami, non l’ap’occhida deo. L’ap’acciapada morta. Appena l’apo ida, mi che so fuidu: tropp’a tasdu apo cumpresu chi cussu vigliaccu m’aiat traitu. E deo chi lu creia un amigu, ma…”
Sighende a attaccare su caddu, sempre a s’iscuja,:
“Sa zente s’est dimandende a ite ses torradu e i sa riposta est una sola. Fut un’istoria immentigada. Ruffianos medas si b’aiat misciadu, e chissà si fut beru tottu su chi si naraiat e tottu su chi t’est arrividu a orijas. Sas limbas malas faghent dannu pius de s’unda traittora; ma oramai fut finida, laite ses torradu?”
“Ca no aia pasu, cheria ischire sa veridade da issa, dai ucca sua la cheria intendere, poi mi che fui istadu torradu a continente e nisciunu m’aiat apidu pius bidu”
Si cagliat appena e sighit:
“Però como s’at a faeddare torra ‘e me. Unu piaghere li pedo solu, tiu Andrì, de m’aggiuare a ch’essire da idda”
Sigomente fut già garrighende s’ozu, li ripondet :
“Isterredi innoghe, tra s’iponda e i custa fila de lattas”
e aggiunghet:
“Abesumeu chi ses famidu, aipetta chi ando a ti attire caschi cosa.”
Ch’intrat e, dai sa credenza in coghina, leat duos panes, una fitta de casu e i s’abba e che zaccat tottu in d’unu saccapane etzu.
Sa muzere a sos zoccos, s’ischidat e dai su lettu li ettat boghe:
“E ite ses fattende, ti che creia andadu.”
“Nudda, sighi a drommire.”
Daghi su garrigu est bene sistemadu, tiu Andria, cun su telone, cavaccat sas lattas e Antoni, “su bandidu”, gai lu funt giamende dai cando, chimbe dies primu aiant acciappadu, affacca a un abbadolzu, morta istocchitzada, sa chi li fut istada amorada.
Maria fut fitza de unu pastore riccu, bella giovana, cun duos ojos mannnos chi riiant primu de sas laras, bona pobidda; unu pastidu onu, naraiant e non li mancaiant sos pretendentes.
Antoni l’aiat connoschida in d’unu tusonzu e nde fut restadu ammajadu.
Su trattadore aiat cumbinadu sas cosas in presse e i sos parentes cuntentos, primu chi su pideddu esserat pastidu a sosdadare, aiant fattu su coju.
Funt giovanos, bellos, innamorados, cuntentos, aiant tottu, una coppia ammirada, ma invidiada puru. Passat pius de un annu in armonia: unu piattu andaiat e unu torraiat.
Ma a unu tzertu puntu, non s’ischit chie malasorte si b’est postu in mesu e comintzant sos malumores, sa calunnias,( fintzas raida l’aiant bogada), sas brigas e, dai nudda s’atzendet unu fogarone de odiu tra sas duas familias ch’arrivint a sas minettas, impunzadas dai ruffianos de un’ala e s’atera, ch’acchiccaiant su fogu giuttende apporridas.
Maria e Antoni non si funt potidos incontrare pius: a issa sa familia, la teniat isserrada in domo, a issu, chi fut resessidu a giumpare a su cuile pro isjarire sas cosas, su sogru l’aiat minettadu cun su fusile puntadu:
“Non ti torres attrivire, ista luntanu dai fitza mia , si non, ti occo a balla.”
E appoi de pagas dies che l’aiat mandadu sos donos cun su trattadore.
“A cal’ala si tuccat, tiu Andrì?”
“Passo dai s’ala ‘e Romana e arrivo fintzas a Biddanoa.”
“M’andat propriu ene.”
S’omine tirat sas briglias e truvat su caddu.
S’intendiat solu su zoccu de sas rodas, in cussu silentziu totale, in cussa notte niedda.
Restant mudos fintzas a sa essida ‘e idda. Mudu tiu Andria ma ben’attentu a orijas paradas, allutzende cun sos ojos pro chi no l’esserat isfiuda manc’un’umbra.
Comente lassant sas ustimas domos, chentza si ostare , narrat:
“Semus fora ‘e idda”
e Antoni, sempre a s’iscuja, ripondet:
“Avvestami daghi semus affacca a sas gruttas de Montemajore e gai primu de s’avreschida, resesso andare a su cuile de un amigu meu.”
Dai luntanu s’intendiat s’appedu de su lodde, sas tirrias de sa tonca e caschi cane baulende. Funt unu affacc’a s’ateru, s’aiant isterridu su bratzu, si funt potidos toccare, ma cun su pensamentu, funt a mizas de distantzia.
Su caminu fut longu, non s’intendiat mancu una sisia ‘e entu, e , ogni tantu torraiant a sa rejone.
“M’aiat osganitzadu s’abboju G.N. camuffadu de amigu e che so ruttu che unu sorighe in su sorigalzu.”
Cand’intendet ippriccare cussu numene, tiu Andria cumprendet cosas medas. Cun sa mente, torrat insegus de vint’annos e s’ammentat de unu masone de arveghes iscannadas in d’una notte, de tres caddos iscarrugados, de fusiladas da un cuile a s’ateru.
Appoi e un’ora e mesa e pius de caminu, tiu Andria avvertit:
“Nos semus avvicinende a Montemjore e semus pro arrivire a una giraosta de s’istradone, in d’unu trettu de campagna tott’avures, cun d’unu brincu che ses sutta. Deo accosto su carrittone a sa manchina, mi nde falo a primu e, si tottu est a postu, ti naro ebbia- Bae- Non t’immentighes su pane.”
“Deus bi lu paghet, non m’ap’a immentigare mai su ch’at fattu pro me. Chissà si nos amus a torrare a bidere…”
“Bona fostuna, mancari fintzas a i como n’as apidu pagu e nudda.”
Tirat sas briglias, su caddu si frimmat e tiu Andria si nde falat girendesi a dogn’ala. Fattende finta de cuntrollare sas corrias, narat: “Bae”
Su bandidu iscudet unu brincu che un attu, e ipparit in mesu a sas avures.
Tiu Andria, sighit su caminu sou e poi ‘e duas dies, est torra in bidda; non tunciat mancu cun sa muzere e mantenet su segretu de su chi li fut sutzessu pro tantu tempus.
Sa zente no aiat atera rejone: chie la naraiat cotta chie la naraiat crua: sa mosta che l’aiant interrada e Antoni pariat sostu in sale e in abba.
In Santa Rughe, issu iscustaiat sos cummentos, ma mai l’at bessidu un alenu.
Passat su tempus; sa cosa pianu pianu s’iffrittat e in bidda sa vida, sighit coment’e sempre: un’istagione fatt’e s’atera, bonas e malas, comende Deus las mandaiat.
Bindigh’annos che funt barigados, cando su manzanu de Pasc’abrile una oghe olat da i domo in domo: sa zente fut ippettende sos reppiccos des sas campanas invece sa notiscia chi aiant mortu a G.N., est che unu raju faladu a s’improvvisu.
Tiu Andria, oramai affacca a sa settantina, si fut pesadu chitto e fut atzendende su furru pro coghere s’anzone, cando li paret de intendere busdellu e movimentu in carrela.
“Accherat a sa gianna e abbaia ite b’at.”
Narat a sa muzere chi li fut porrende unu rabatzone.
Issa essit a fora: a i cuss’ora non b’aiat mai niscinu, invece sa die, in sa contonada, unu fiottu de omines, funt arrejonende abolotados. S’accociat e preguntat a unu ite aiat capitadu.
“In Runaghedu ant acciapadu G.N.mortu; bi sunt già sos carabineris piantonendelu,e non bi lassant ruppere a nisciunu, ch’ant alluntanadu fintzas sa muzere e i su fitzu chi
funt curridos luego. Nachi chi in domo sua bi sunt sos borulos che in catza russa.”
Sa femina, torrat a domo e narat tottu a su maridu chi restat siccu che linna.
Pagas dies a poi, che ogat su caddu dai s’istalla pro l’attaccare a su carrittone (non andaiat pius a bender’ozu a sas biddas, ma l’aiat mantesu pro sos trabaglios de cam- pagna). Bettat s’oju, e, ligadu a un’istanga, idet su saccapane.
( Su saccapane, secondo premio ELIGHES ‘ UTTIOSOS, Santu Lussurgiu 2008 )
Nessun commento:
Posta un commento