venerdì 10 maggio 2013

ONNAMANNA

Appoi  de sa  ‘innennera si nde fut bettende su frittu, ma Santuaini calch’àtera ischirriolada de caldu la fut ancora dende. Fut unu sero unu pagu annuzadu, cun sas nues chi andaian  e torraian lassende passare ogni tantu un’oju de sole.
Zuliana  totta ‘estida de nieddu fut lighende sa melaghidonza de appiccare pro s’ierru cand’ intendet  sonende una ressigna.
“E chie at a èssere su mortu?” pensat  e, chenza  tzessare su trabàgliu, comente fut abituada, narat subitu calchi recchia, movende appena sas laras.
Accò a un’iscutta manna, passat  Peppina una maleprimmalza, chi fut che una sorre; dat s’appuntada affacca a issa chi luego li preguntat:
“Intesu nd’as chi es su mortu?”
“Emmo, sogronza tua, già ti l’aia nadu cudda die chi fut grave meda e chi non che arigaiat sa chida.”
Chenza ispettare risposta sighit:
“Dai Franza est arrivida sa fiza totta tinta, in bestires  mutzos, sas bottas cun sos taccos de ostiju e i sa sigaretta in bucca che i sos màscios .”
Zuliana  si nd’est  suddida, ma àsciat appena sos coddos:
“Bah! Issa puru at finidu de suffrire. Deus l’apet in gròria.”
Peppina, chi non fut passada pro cumbinassione, si setzit in sa petza chenza faeddare, ma sa gana fut de narrere cosas meda, però fut ippettende chi aeret comintzadu Zuliana  chi, difattis luego li preguntat:
“Ite est nende sa zente?”
Cudda arrangendesi su muncaloru a corru ripondet:
“Non l’ischis coment’est? Pisigulas si nd’agattan medas. Calincuna m’at puru preguntadu si b’andas a su mortu e lis apo rispostu a si faghere sos fattos issoro.”
Seria che morte, Zuliana  sighit:
“Già ti l’apo sempre nadu chi issa non nd’aiat  peruna neghe. Ma oe comente fatto deo, si mi l’acciappo addainnanti ….cussa.” Non la fentomaian  mai  a  lùmene.
Si cagliat un’iscutta sempre lighende sa melachidonza e poi tott’in d’una, a dentes serradas preguntat:
“A sa sola est bennida?”
 - e chenza dare tempus de replicare-
 e allu chi semus doigh’annos chenza idere sa pitzinna; como nd’at seighi. Chissà coment’ at a essere  e si s’ammentat de nois.
Maridu meu già si ch’est mortu a crebacoro e deo non mi so ancora ressinnada.”
Peppina tando:
“Bogami una curiosidade, cando ses restada ‘attia, issos bènnidos che funt? Non m’ammento de che nd’aere bidu”
“ Non si ch’aiat attrividu nisciunu, solu in su campusantu su maridu aiat  toccadu sa manu a fizu meu, ma non s’aiant nadu mancu  mesa  peraula.”
Peppina sighende sa rejone :
“Tando sa cosa fut ancora frisca, ma como est passadu  tempus meda, non la dias bìnchida a su putzinosu e baebei.”
“Nono, nono non mi la sento, siggiantechi   cuncordio  a fizu meu a si b’accurziare.”
Sa maleprimmalza l’ajuat a ch’intrare sa corvula sempre arrejonende: “Già ses manna, no as bisonzu de sos consizos de nisciunu.”
Intantu fut rientradu Mauriziu.
A sa mama si li tripiat su coro e s’ammentat sa die chi, cun sa pitzinna in bratzos, fut torradu a vivere cun issa daghi sa muzere si che fut andada.
Fut fizu solu e ben’accollocadu, bellu giovanu mancari unu pagu bascittu.
Cando los aiat mandados  a li dimandare a Bisa, su babbu fut cuntentu che pasca  ca si fut cojuende cun d’una de ‘idda issoro e naraian chi fut una bona pobidda;  ma sa mama fut restada gaietottu: già fut beru chi fut de una famìlia  ‘ona dignitosa e onesta, mancari povera, e chi fut una de sas giovanas pius bellas, ma una ‘olta chi l’aiat arrejonada li fut parfida unu pagu fraitza.
Bisa fut alta, unu dossu bene fattu, sa munnedda li ruiat a pinzellu, ojos maduros, ma no sempre abbaidaiat in cara cando faeddaiat cun d’una pessone, unu pagu beffajola e perdularia, ma……piaghiat a su fizu.
Pro su cogiu, dai s’orèfitze, aiant fattu faghere un’ aneddu pesosu che tronu.
Aian fattu festa manna in campagna cando funt andados a su riu a samunare sa lana de sa trematta.
A cando ant affidadu, sa domo fut ben’ammobiliada; non bi mancaiat nudda. Mauriziu aiat lassadu seberare totta sa mobilia a Bisa e, issa, ch’aiat giuttu su corredo tottu recramadu. S’affidu fattu a premore e a gala.
A punt’a s’annu, lis  fut naschida Nannighedda, una pitzinna bella chi pariat una popia.
B’aiat apidu unu pagu de malumore cand’an seberadu su lumene de sa criadura ca Bisa non l’aiat cherfida giamare chei sa sogra.
Ma a disizare àteru, fut a torrare malas grascias a Deu.
Sa nàschida de sa pitzinna  aiat aggiuntu allegria  a s’allegria e i sas duas onnamannas  funt iscascende.
Però sa paghe in cussa domo est durada fintzas a cando non fut bennida a bidda s’impresa chi deviat arrangiare sas carrelas e Bisa aiat connoschidu su giometra de su cantiere.
Issa comintzat  a trascurare sa domo e i sa fiza. Pius de un’ ‘orta mancu mandigu faghiat  e lassaiat sa pitzinna brutta.
Su maridu, pro more de sa paghe, in sos printzipios, la cumpatiat.
Sas cosas però sighint a peorare: Bisa cheriat  sempre ‘ inari, sempre ‘inari cun mill’iscugias.. Daghi su maridu si fut seradu  chi mancu sas listras aiat pagadu e in buttega fut leende tottu a crèntia,  si fut arrabbiadu che cane; e, cando l’aiat approbada, Bisa nd’aiat bogadu pagos de imboligos e de fàulas.
Intantu in bidda comintzat a currere una oghe chi arrivit a orijas de Zuliana chi una die in buttega aiat intesu una balziga e un’atera die  duas feminas chi funt passende, comente l’aiant bida aiant cambiadu rejone.
L’intrat un’arrennegu  malu e nde faeddat cun sa sogronza chi issa puru aiat intesu calchi cosa, ma non bi cheriat crere, anzis  aiat nadu:”Caglia chi at a essere calchi limba mala chi cheret acchiccare fogu” , ma issa puru giughiat su matessi serrone, fintzas che una die, ambasduas si che funt tuccadas  a Salighera a una majalza.
Mauriziu, fut agguantende ca bi fut puru sa criadura ma, daghi s’abbizat chi Bisa fut meledende  non cumprendiat  bene ite, comintzat a non si fidare e a la tentare.
Unu sero  fut  torradu a domo pius chitto dai su trabàgliu e si fut abbizadu chi, comente l’aiat intesu, lestra s’aiat remunidu cosa intro ‘e su pettigliu.
L’aiat  preguntada e issa si fut suddida, aiat attropogliadu un’iscuja boghendende milli attreculos e aiat cambiadu rejone. Dies appoi unu mamentu chi sa muzere non bi fut, issu aiat cumpidadu in sos calascios e in d’ogni chizone, chentza acciappare nudda.
Non fut passada mancu una chida dai sa die, cando  rientrende a domo, Mauriziu agattat sa pitzinna pianghende in su giògulu e issa no illogu: isolta che  sale  in abba.
Tott’in d’una li enit a conca su liberette ‘e sa posta, curret a su calasciu in ue lu remunian e non bi fut: immediatu  cumprendet chi fut tottu ‘eru su chi l’aiat nadu in cufidenzia  s’amigu e issu cun sa conca in su saccu.
Mauriziu si fut giòmpidu a conca, sa sogra si fut dismajada e i sa mama si fut raffiada. A  s’abbolottu fun accudidos tottu sos de su ‘ighinadu: una vizilia che i cussa non si fut intesa mai!
Tottu, intro’e idda, naraiant chi si che fut fuida a Franza.
Zuliana  aiat  immannadu  sa nettighedda e,  cun su passare ‘e su tempus, sos parentes de sa mama non l’aian pius chircada.
Ma, cando sas  cosas parian chi si fun accontzadas e tottu ismentigadu, una die, che duos ladros, duos carabineris, chentza ispiegassione peruna, si ch’aian leadu sa pitzinna.
Su piantu  de Nannighedda, sa onnamanna che lu giughiat ancora in su coro e i cussa fut istada s’ultima ‘olta chi l’aiat bida.
Zuliana,  chi in’unu mamentu aiat iscartafogliadu una vida de dolore, comente sa maleprimmalza   si ch’est andada chentza narrere atteru ,  frisciat sa gianna e Mauriziu, cun sa cara che i sa bajetta si setzit in banca, mudu che pedra.
Non faeddan, non servian sas peràulas.
Finidu de chenare Mauriziu ndi essit:
“Cras ando a sa morta……la cherzo abbaidare in faccia cussa.”
“Pro s’amore ‘e Deus, fizu me’ non fettas iscandalu .”
Ma issu non l’at mancu intesa ca che fut già intradu in s’appusentu sou.
Comente Deus at cheffidu cussa notte peleosa  che fut barigada.
Fut pioende a minudu a minudu cando s’intenden sos primos toccos lentos de sa campana pro che leare sa morta.
Mauriziu a conca bàscia, saludat  sa mama e chi ‘essit. Issa li ponet fattu a su giannile e l’abbàidat fintzas chi che dat bosta in sa contonada.
A Zuliana  l’intrat un’oriolu  malu: non agattaiat faina, andaiat a un’ala e a  s’àftg5rr55rtera de sa domo, intraiat in s’appusentu e non s’ammentaiat ite bi deviat faghere, torraiat a coghina ma non ischiat  a ite; attora-attora, che un’anima de purgadoriu, s’accheraiat a su balcone, ma in carrela non bi passaiat  anima vivente.
S’ora non che li arigaiat pius:
“Iscura e cantu durat custa Missa?”
A s’ultimu, istracca si che fut bettada subra su canapè e i su coro che li pariat brinchendecheli dai ‘ula.
In mia ‘e tantu intendet iffriscende sa gianna  e i su fizu chi li ‘ettat boghe:
“Ma’, benzat a inoghe.”
Zuliana curret a s’intrada .
Una ‘ajanedda bestida a segnora cun d’una conca de pilos nieddos assumados,  sos ojos che duas  istellas, l’istrìnghet in d’un’abbratzu  chentza fine.
 
( ONNAMANNA, racconto arrivato terzo al concorso “Limba e Ammentos” X edizione, ITTIRI, 2013 )



2 commenti:

  1. Molto carino anche questo racconto, non ti smentisci mai. Ciao, complimentissimi.

    RispondiElimina
    Risposte
    1. Grazie. Con il tuo commento sei diventato un lupo buono!

      Elimina