venerdì 20 aprile 2012

Su destinu

Bostas medas, massimu ‘e tottu in presentzia de caschi disgrascia, naramus o intendimus nende cun rassignassione “Su destinu at cheffidu gai!” e, si cherimus, in dogni accadimentu, bonu o malu chi siat, paret chi sa sorte fettat  sa paste sua, e, l’ischimus pro iperientzia, chi b’at sempre calchi cosighedda chi aiat’apidu potidu cambiare sas anderas de sa vida, non solu des sos ateros, ma fintzas sas nostras.
“Mah si aiat fattu gai ..ma si no aiat fattu goi…..”
Su contu chi naro como, est sutzessu de aberu a babbu meu e cunfirmat chi ognunu de nois, at unu caminu bene signaladu e, solu cussu podimus attraessare chentza brincare sas lacanas.
Babbu aiat deghessett’annos e mesu, cando l’ant giamadu in gherra, sa Prima Gherra Mundiale sa pius fea e crudele de tottu sos tempos.
Non naro chi siat partidu cuntentu, ma, cun s’incuscientzia de s’edade, fut disizosu de dare su cuntributu sou a sa Vittoria, pro amore ‘e sa Patria, chi tando fut forte e sentidu.
Nonna, cun su coro tripiadu ca già s’ateru fitzu Mauriziu, fut in prima linea cun sa famosa Brigada Thataresa, dai cando fut arrivada sa cartolina ruja, no aiat fatt’ateru che piangher’ e pregare.
Aiat una fide manna in sa potentzia de su Chelu e, abbratzende forte su fitzu a s’ora de su distaccu dolorosu, li dat unu rosarieddu, raccumandendelu a Nostra Signora de Su Camminu ca li fut devota meda.
“Tenelu sempre cun tegus, fitzu me’, chi t’at a salvare da ogni male e da ogni perigulu, sa Mama Nostra pietosa, sutta su mantu sou misericosdiosu, e ammentadi de la pregare ogni die comente fatt’eo”
Sas lagrimas de sa mama si misciant a sas de su fitzu, chi primu de che ostare in sa contonada, si ostat  a torrare a saludare sa mama chi si fut asciuttende sos ojos cun d’unu mancaloreddu.
“Già t’iscrio appena poto.” li prommitit
Pastit a Casteddu cun ateros piseddos de idda sua.
Cun su pagu e poveru acchipaggiu, sos sosdadeddos friscos friscos, in mias de unu mese, si ch’acciappant, chentz’aggiummai rendesi contu de ite lis  fut capitende, in zona de gherra e in trincea.
Ait partizipadu a assiones de “assalto all’arma bianca”e deviat aere bidu orrores e bisestros, chi l’aiant signadu in s’anima.
No nde cheriat faeddare, solu naraiat chi li faghiat pius impressione sa lama de una risotzedda che  unu fusile e no aiat mai ripostu a frade meu, chi calchi osta l’aiat preguntadu, si aiat mortu a calicunu;  s’umbraiat in cara e cambiaiat rejone.
Invece, mustraiat ancora  risentimentu pro sa crudelidade de sa detzimadura  insensada, chi los offendiat  e los addoloraiat pius de sa morte in battaglia e non lu podiat padire ch’aiat bidu fusilende tres cumpagnos solu ca in sa fila funt su numeru deghe, vinti, trinta.
S’ammentaiat sa vida, sos disagios e i sos dolores patidos in trincea, in ue passaiant sas dies e i sas nottes in mesu a su ludu, pienos de piogu e de chimighe, de su frittu, ca istaiant fintza baranta dies, chentza giughere mancu una trama asciutta in dossu e chentza drommire, pro non narrere de su busdellu, de sos borulos de sos feridos furriados in terra, de sos fiagos pudidos.
Su ranciu fut aggiummai sempre una brodaglia de caule e patatu e nos naraiat comente resessiat, ogni die, a procurare deghe panes in pius pro sos sosdados suos: contende sas pagnottas, dagh’arriviat a sessantanoe, invece de sighire cun settanta, torraiat a sessanta e, unu cumpagnu mesu poeta, l’aiat dedicadu, propriu pro custu, una poesia chi remuno ancora.
Nos naraiat puru chi ogni tantu lis distribuiant sigarettas e ciocculatte e, issu, chi non fumaiat, iscambiaiat sa ratzione sua de sigarettas, cun su ciocculatte.
Cando si deviant preparare pro sos assaltos, e dai cussu lu cumprendiant, curriat sa grappa che unu riu.
S’ammentaiat chi a Pasca, chentza perun’accosdu, dai sas trinceas nemigas, lantaiant ciocculattes e ateras cosas bonas e issos ripondiant lantendechelis sigarettas.
Nos contaiat fattos de solidariedade, de sacrifizios, de rinuntzias, de eroismu silentziosu, ma puru de brutturas e miserias umanas senz’immentigare buglias  ischetzos e calchi fattu gustosu: riimis sempre cando nos naraiat de  una osta chi  fut torradu  in ritasdu e i sa ritirata fut già sonada, e, coment’issu, fut resessidu a evitare sa cunsigna. Arrivadu a sa casemma, sa sentinella, l’aiat frimmadu
“Come ti chiami?”
 e, issu lestru, ripondet cun d’una faula:
“Sconcheredindededdu Bartolomeo”
“Come?”
 e torrat a ripitere
“Scon che re di nde de ddu  Bartolomeo”
Sa sentinella comintzada a iscrivere Sconcheredin  ma dagh’arrivit a ..ndededdu no ischiat comente faghere.
“Da dove vieni?”
preguntat sempre pius nevosu, chischende de iscrivere su numene
“Dalla Sardegna.”
Daghi non bi resessit, mustrendeli su fogliu, narat a babbu
“Scrivi qui il tuo nome.”
“No sacciu scrivere”
Sa sentinella proat e riproat a s’ustimu arrabbiada, istratzat su fogliu e, lassendelu intrare li narat:
“Vai a morir ammazzato tu e tutta la Sardegna”
Apo leggidu calch’iscrittu sou e paret paginas bessidas dai su liberu de Emiliu Lussu “Un annu sull’altopiano”
In sa Decima Battaglia dell’Isonzo, l’ant feridu e, in su bulzu, giughiat ancora duas ischeggias de pallottolas dum dum chi non bi nde las aiant potidu bogare. L’aiant mandadu in cunvalescentzia a bidda sua.
Daghi si l’aiat bidu in domo, nonna fut iscoppiada in piantu e non finiat de si l’abbratzare e de li preguntare ogni cosa. Issu, comente faghiat in sas litteras chi li mandaiat, non l’at mai nadu sa veridade giusta de cussos orrores chi, solu a los leggere in sos liberos de istoria, puru a distantzia de tantos annos, faghene pigare sa tudda.
Bindighi dies cun sa familia, funt bastados pro sanare, e benit  su mamentu de torrare in gherra: ateras raccumandosciones e beneisciones de sa mama
“Nostra Segnora t’accumpagnet passu passu.
A su rientru, a babbu l’ant incuadradu in d’unu battaglione chi si deviat imbarcare da unu portu de s’Adriaticu pro una missione.
Sos preparativos durant calchi die e poi arrivit s’ordine de partire.
Su sero, addainanti de su portu, sa tzeremonia de sa partentzia, su saludu a su Tricolore, poi cando funt comintzende a s’aggiuare sos zainos, babbu  si sentit male; non si dismajat, ma ruet in terra cun sa cara ruja che fogu.
Sos primos chi l’ant succuridu, comente l’ant agganzadu:
“Ma cust’est brujende”
e difattis giughiat sa frebb’a  baranta. Che lu trapostant a s’ispidale e i su duttore, nde  fut essidu, appena l’aiat visitadu:
“Eresipola”
e l’aiat fattu ricoverare luego.
Tottus sos cumpagnos, intantu si funt imbarcados e i sa nave fut partida; non m’ammento pius a ue deviat andare, ma non b’est mai arrivida.
Si fut alluntanada pianu pianu, che fut essida dai  su portu e, fintzas sos ustimos sosdadeddos chi si funt attardados saludende sa zente in sa banchina, si che funt intrados dai  su ponte ca fud’iscurighende e i s’aria fut fritta.
Si funt preparende a passare sa notte, cando, tott’in d’una, un iscoppiu tremendu, impossibile, sighidu da unu fracassu e i su fogu, coment’e unu lampu, aiat attraessadu s’aera, ghiaccende su sambene in sas venas.
Cussos giovanos malassostados, no ant mancu su tempus de chiscar’iscampu isprammados, fossi calicunu est resessidu a si raccomandare s’anima a Deus, ca, in pagos minutos, su mare ch’inguglit sos duos truncones de sa nave e torrat su silentziu frittu de sa tumba de abba chi, pro sempre, at impididu ai  cussas esistenzias, de torrare a dom’issoro, trunchende de nettu sos disizos, sas iperantzias e i sos progettos ch’aiant fattu, lassende sas familias chentz’accunostu.
Babbu non fut cun issos, ma pro issos at piantu.
Su destinu nde l’aiat ischirriadu ed est campadu  a sos ottantasettannos: est mortu  inghiriadu dai sos fitzos e i sos nebodes.
Su rosarieddu de sa mama  l’at accumpagnadu fintzas in s’ustimu iatzu.
Cando l’amus cumpostu in su baule, sorre mia m’at dadu un imboligheddu:
“Custu cheriat a bi lu ponner’intro”
Pianghende, l’aberimus a bider’ite b’aiat; b’amus acciappadu su rosarieddu cun sos ranos nieddos e i su cruzifissu ruinzadu.


1 commento:

  1. ciao, sono una tua nuova follower, se ti va di passare a trovarmi ti aspetto qui http://lacreativitadianna.blogspot.it/ a presto.
    e complimenti x il blog.

    RispondiElimina