giovedì 1 marzo 2012

Sa majalza


In sos seros de ierru longos e frittos, cando su entu frusciaiat fattende attappare bascones e giannas,  poi chenadu, nos trattenimis tott’inghiriados a sa goppe pro nos iscaldire primu de nos che coscare e i su calore onu de sa braja atzesa, fut unu recreu. Mama faghiat maglia, Filippa filaiat, nonnu, chi fut de pagas peraulas, faghiat fune,
ma babbu aiat ammentos medas, massimu de su tempus de gherra, e l’iscustaimis cun d’unu prammu ‘e bae.
Unu de sos contos chi nos ippantaiat de pius, fut unu fattu chi li fut sutzessu cando Pola, Zara, Lussinpiccolo appasteniant ancora a s’Italia e issu, faghiat seviziu in su Golfo del Quarnaro. Tando fut Delegato di Spiaggia, (a sa finida de sa gherra fut restadu in Finanza)  e andaiat da unu portu a s’ateru.
Una die si fut acciappadu, cun ateros tres amigos finanzieris, in su portu de Lussinpiccolo, chi si deviant imbascare pro torrare a Pola.
Ippettende ch’esserat bennida s’ora, bugliende e passitzende, in d’una carreledda istrinta, passant addainanti a una gianna abesta e s’idiat un’iscala iscurigosa e brutta chi che pigaiat fintz’a punta.
Si frimmant e tzacchendeche sa conca, s’ appuntadu lis  narat:
“Innoghe ch’istat una majalza chi faghet sas castas e indevinat tottu. Non ibbagliat mai”
No aiat mancu finidu chi sos ateros comintzant a riere e a lu leare in giru.
“Ah! indevinat tottu! Ma propriu tottu? Ite cosa bella”
“Eh, riide, riide e deo bos naro ch’est beru. A faghimus un’iscummissa? Ponide chimbe francos ch’ischit tottu puru de ois.”
“E tue bei cres? “
“Non paristi gai bambioco”
“ Ma custas sunt cosas de femineddas”
“Non ti nde isgonzas mancu a lu narrere?”
“Non lu nezas cun atere.”
”Su chi narat est Vangeliu e bois sezis timende de perdere s’iscummissa.”
“Ma faghenos su piaghere!”
Issu chi emmo, sos ateros chi nono; l’agghejant, lu leant de maccu, e no solu, ma, a s’ustimu, atzetant e, sempre pro bugliare e sighire a riere, che pigant tottos battoro in s’iscala.
Daghi tzoccant in d’una gianna cun sos bidros filados e i sa maneccia truncada, lis aberit una femina de un’edade chi non si podiat definire e chi deviat esser’istada bella: giughiat caschi zuffu canu, in palas una mantellina de lana violitta, fatta a uncinetto e i sas ungias tintas a ruju.
Non lis preguntat nudda e los faghet intrare in d’una salitta istrinta cun paga lughe ch’intraiat da unu mesu bascone cun d’una tenda totta isorigheddada.
Assentadas affacca a su muru, bi funt tres cadreas cun su fundu de patza.
“Setzidebos e intrade a un’ a unu.”
Non ippreccaiat faeddos.
Su primu li ponet fattu e ch’intrant in d’una gianna chi serrant luego.
Sos ateros duos si setzint, babbu ippettat ficchidu, ca fut ascamajolu e fut timende ossiat chi s’aeret imbruttadu sa divisa e mudos ippettant su turn’issoro.
Appoi de unu cuastu ‘e ora, su primu ndi essit nende a boghe bascia:
“Atere che majalza, custa est una ladra, at cheffidu deghe francos pro mi narrere chi Mariuccia m’at lassadu pro un’ateru “
Toccat a babbu: in s’istanzinu, a manca intrende, b’aiat unu lettu cun d’una manta groga e in cabitta unu cant’e cuadru de Santa Lughia, subra su comodinu unu restrattu iscoloridu cun d’unu lumicinu; a ojos a sa gianna, unu cantaranu antigu cun su mammaru filadu e  unu pe cottadu e i s’ippigiu antigoriu cun sa cornice tarulada. In mesu b’aiat una banca cun d’unu tappete e subra unu mattulu de castas, chi, de cantu funt betzas pariant untas e, a babbu, chi fut già impudadu de s’essere  lassadu cumbinchere chi tantu non bi creiat in cussas cosas, lu funt  fintzas  istogomende.
Sa femina si setzit a palas a su bascone  e a babbu lu faghet ponnere a ojos a issa chi misciat sas castas e nde ponet chimbe in fila, poi un’atera fila de tres  e infines una, in modu de frommare unu triangulu. Subra a ognuna frimmaiat su pendolinu chi zanzigaiat dai dresta a manca e dai manca a dresta.
“Sfavorevole, sfavorevole” naraiat.
Solu subra a una casta, su pendolinu, giraiat un tundu e issa faghiat de conca:
“Favorevole”
Babbu pienu de curiosidade cheret un’ipiegassione e i sa majalza cun tonu indifferente, fritta che nie:
“As’a faghere unu biatzu e t’as’acciappare in d’unu  grande perigulu, in perigulu de vida, t’as’a bidere sa morte a fiancu e, infinis passendesi su poddighe  mannu in fronte pro tres bostas, pro tres bostas l’aiat nadu - Mih!  Goi, mih! t’as’ a sarvare pro miraculu.”.
Babbu cheriat ischire de pius, ma issa non li narat ateru, ritirat su inari e che lu dipacciat.
Daghi sunt tottu in carrela, si preguntant pari pari ite lis aiat nadu, beffendesinde e ancora agghejende su chi che los aiat cumbinchidos a si faghere leggere sa castas, e, ciaschende tottos tres, francu s’appuntadu, si passaiant su poddighe in fronte” Mih! Goi, mih, goi”.
E unu cuncluit:
“Aimis fattu mezus a nos faghere una mandigada de aliusta”
Poi cambiant rejone e s’immentigant de sa majalza.
Fut comintzende a iscurigare, andant a si buffare unu gaffè primu de pigare in su battellu chi fut a punt’a partire; tottu normale, non fut andende mancu unu sulu de entu  e coment’e sempre comintzant su biatzu chi che los deviat giughere a Pola.
Su battellu faghet una frimmada in s’isula de Unnie: calicunu nde falat, ateros pigant, poi sighit.
Accò a un’iscuta comintzat a si pesare su entu  cun iffurriadas malas, sempre pius fortes e i sa undas, sempre pius astas, pariant chi che cheriant inguglire tottu. Su mare furiosu iscadenat s’ifferru congiuntu. A sa lughe de sos lampos bidiant s’abba chi s’asciaiat che unu muru e si che lis ibbarriaiat subra cun d’unu fracassu chentza fine.
Sas tempestas in su Golfo del Quarnaro funt fentomadas pro sa violentzia ch’iscadenaiant, ma babbu fut sa prima osta chi bi fut capitende in mesu; però su perigulu non fut solu cussu: su mare fut pienu de pischecanes sempre fattu a sas imbascasciones e, in casu de disgrascia, puru chie aiat calchi probabilidade de si sarvare, che finiat  in matta  dei cussos pisches bramidos chi si los rotzigaiant  bios.
Tottos battoro ipprammados, s’abbaidaiant mudos; a dogn’undada chi che paliaiat in astu su battellu comente ch’esserat istada una fotza ‘e olia, issos creiant chi sa morte  fut arrivida e si raccumandaiant s’anima a Deus.
In cussos mamentos de terrore, babbu, pensat:
“Non che chezo finire in matta dei cussos pisches malaittos e biu de tzertu non mi mandigant”
E at sa fortza de si ogare sa rivostella e de la tennere pronta:
“Si ch’affungamus, m’ipparo a conca, gai non m’abbizo pius de nudda.”
E, comente in d’unu lampu, s’ammentat sas peraulas de sa majalza.
Pius de duas oras durat cussu iatzu: duas oras de ippasimu, sas pius longas de sa vida sua, chi non passaiant mai, non nd’idiat sa fine; e podes narrere agiudu podiat pedire. Sas undadas una fatt’e s’atera si ch’attappaiant a sos fiancos de su battellu e  ch’ostulaiant s’abba intro iffundendelos e  belendelis  su sambene in sas venas, ca da unu mamentu a s’ateru pariat chi su navile si deviat dareosta  dai sutt’a subra.
Man’a manu chi s’imbarcassione resessit a s’accocciare a sas costera de Pola, comente si fut pesadu, su mare si torrat a appasiguare: pariat chi bi fut passada sa manu de Deu .
Nde falant tott’iffustos ma salvos, pariant  imbreagos, cun sa cara bianca che mortos  e in sos ojos imprimidu su terrore ca aiant bidu sa morte in cara e non lis pariat beru  de aere postu pes in terra.
Appena che lis torrat s’alenu, ancora insustados si sunt abbaidados in ojos pari pari, e tott’in una, s’appuntadu asciat sa manu dresta e, passendesi su poddighe mannu in sa fronte pro tres bostas:
“Mih! Pro miraculu, mih! Pro miraculu, mih!”
Nde lis est pigada sa tudda rea rea.



2 commenti:

  1. Ciao Teresa.. ma che strano! io ieri ti avevo lasciato un commento e sembra sia scomparso.
    sei sicura che non hai l'impostazione di approvazione o altro?
    cmq, sì, verrò a farti visita spesso perchè è un mondo tutto nuovo per me.
    ps ma non mi sottovalutare, conosco benissimo il palermitano e lo parlo anche per cui... penso che qualcosa riuscirò a capire di sardo ;-)
    buon w.e.
    Vaty

    RispondiElimina
  2. propriu una bella istoria, deo so logudoresa comente a tie, m'ha fattu piaghere a t'agattare in internet :)
    ciao

    RispondiElimina